İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Genel Jeoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, kırılan fay uçlarındaki güç transferinin, yeni zelzelelerin tetiklenmesine neden olduğuna dikkat çekerek, “Henüz kırılmayan bu sismik kaynakların varlığı nedeniyle bilhassa Bingöl, Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Hatay ve Adana vilayetlerinde zelzeleye hazırlık konusunda acil tedbirler alınması, halkın bilinçlendirilmesi hayati derecede kıymetli diye düşünüyorum” dedi.
DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Genel Jeoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Elazığ’daki 8 Kasım’da meydana gelen 5 büyüklüğündeki zelzelesi kıymetlendirdi.
Kırılan fay uçlarındaki güç transferinin, yeni zelzelelerin tetiklenmesine neden olduğunu belirten Prof. Dr. Sözbilir şu tabirleri kullandı:
-Doğu Anadolu Fayı’nın Pütürge segmentinin kırılmasıyla meydana gelen 6.8 büyüklüğündeki 24 Ocak 2020 Elazığ zelzelesinin tetiklemesiyle, 3 yıl sonra 6 Şubat 2023 Maraş sarsıntıları yaşanmıştı.
-İlk sarsıntıda Pütürge fayının çabucak güneybatısındaki Erkenek, Pazarcık, Narlı ve Amanos segmentleri 7.8 büyüklüğünde bir zelzele üreterek, Hatay Havalimanı’na kadar kırılmıştı.
-Bu zelzele, 20 Şubat 2023’te, Hatay Havalimanı güneyinde 6.4 büyüklüğündeki Antakya-Defne sarsıntısını tetiklemişti. 16 Ekim 2024’te ise 6 Şubat zelzelesi yüzey kırığının kuzey ucu ile 24 Ocak 2020 yüzey kırığının güney ucu ortasında 5.9 büyüklüğünde Malatya-Kale zelzelesi yaşanmıştı. Yaklaşık 1 ay sonra, bu sefer de Pütürge segmentinin kuzeydoğu ucundaki Palu segmentinde yeni bir sarsıntı gerçekleşmiş oldu.
“ELAZĞI SARSINTISININ TETİKLEDİĞİ BİR ZELZELE OLARAK DÜŞÜNÜLEBİLİR”
-Yani, 8 Kasım tarihinde 5 büyüklüğünde meydana gelen Elazığ sarsıntısı, 2020 yılında Pütürge segmenti üzerinde meydana gelen Elazığ sarsıntısının tetiklediği bir zelzele olarak düşünülebilir.
‘ADIYAMAN FAYININ SİSMOLOJİK VE JEODEZİK MANADA İZLENMESİNDE YARAR VAR’
Prof. Dr. Sözbilir, 2020’deki Elazığ sarsıntısında Doğu Anadolu Fayı’nın Pütürge segmentinin kırıldığını söyleyerek kelamlarına şöyle devam etti:
-8 Kasım’da ise 2020’deki güç transferi nedeniyle Pütürge segmentinin kuzey ucundaki Palu segmentinin bir kısmı kırılmış oldu. O bölgenin 995, 1789 ve 1874 yıllarında 7’ye varan büyüklükte yıkıcı zelzeleler yaşadığını biliyoruz. Ama Palu segmenti son 100 yılda makul aralıklarla çok sayıda 5 civarında zelzele üretti. Palu segmenti 200 yılı aşkın müddettir yıkıcı nitelikte büyük sarsıntı üretmiyor.
-Palu segmentinin asismik nitelikte krip yaptığına dair ölçümler de bulunuyor. Yani sismik boşluk sınıfında bedellendirilen ve büyük sarsıntı üretmesi beklenen faylardan biri. Bunun yanında Palu ilçesinden başlayıp güneybatıya Adıyaman vilayetine hakikat ilerleyen Adıyaman fayı var. Biz bu fayı 2 yıldır Fırat Üniversitesi yürütücülüğünde birlikte çalışıyoruz. YÖK-Araştırma Dayanak Programı kapsamında çalıştığımız bu projede, Adıyaman fayının da canlı bir fay olduğunu saptamış bulunmaktayız.
“7’ye VARAN ZELZELE ÜRETME POTANSİYELİ BULUNUYOR”
-Bu fayın da 7’ye varan büyüklükte sarsıntı üretme potansiyeli bulunuyor. Bu nedenle Adıyaman fayının sismolojik ve jeodezik manada daima izlenmesinde yarar var diye düşünüyorum” sözlerini kullandı.
‘FAY SEGMENTLERİ ÜZERİNDE GERİLİM BİRİKİMİ DEVAM EDİYOR’
6 Şubat 2023’teki 7.8 büyüklüğündeki Kahramanmaraş zelzelesinin tetiklemesiyle 9 saat sonra kırılan Çardak ve Doğanşehir faylarının uçlarındaki Malatya fayı ve Savrun ile Saimbeyli faylarının da gerilim biriktirmeye devam ettiğine dikkat çeken Prof. Dr. Sözbilir, “Benzer formda 6 Şubat 2023 sarsıntısında bir kısmı kırılan Narlı fayı güneyindeki Sakçagöz, Yesemek ve Hacıpaşa fayı üzere Ölüdeniz fayına ilişkin fay segmentleri üzerinde de gerilim birikimi devam ediyor” dedi.
Prof. Dr. Sözbilir, “Henüz kırılmayan sismik kaynakların varlığı nedeniyle bilhassa Bingöl, Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Hatay ve Adana vilayetlerinde zelzeleye hazırlık konusunda acil tedbirler alınması gerek, halkın bilinçlendirilmesi de hayati derecede değerli diye düşünüyorum” diye konuştu.
