Yunanistan’ın Santorini Adası’nda devam eden sismik hareketlilik ve volkanik aktiviteler, 100 yıl öncesine uzanan tarihî kayıtlarla dikkat çekiyor. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Jeoloji Mühendisliği Kısmı araştırmacılarından Mostafavi Maresht, Osmanlı devrine ait ilk jeoloji kitabı olarak bilinen “İlm-i Tabakatü’l Arz” isimli yapıtta Santorini’deki sarsıntıların benzerlerinin yıllar evvel de kaydedildiğini ortaya çıkardı.
KORKUTAN “TARİH TEKERRÜR EDER” UYARISI
Santorini’de 26 Ocak’tan bu yana devam eden sismik hareketlilik, bilim insanlarının yakın takibinde. Zelzele fırtınası olarak nitelendirilen bu süreçte, bölgede 18 bin 400’den fazla sarsıntı kaydedildi. Bunlardan 1300’ü, 3 ila 5,3 büyüklüğünde gerçekleşti.
Maresht, Santorini ile Kolumbo denizaltı volkanını kapsayan 30 kilometre uzunluğunda ve 20 kilometre genişliğinde bir bölgede ağır sismik hareketlilik gözlemlendiğini belirterek, “Tarih tekerrür eder” sözünün sadece tarihi olaylar için değil, jeolojik süreçler için de geçerli olduğunu belirtti.
“DENİZ YÜZEYİNDE KRİSTALLEŞİP YENİ ADALAR OLUŞTURUR”
Maresht’in incelemelerine nazaran, İlm-i Tabakatü’l Arz isimli Osmanlı jeoloji kitabında Santorini Adaları’nın denizaltı volkanları olduğu açıkça belirtiliyor. Kitabın 83. sayfasında, bu bölgedeki volkanik hareketlerin nasıl oluştuğu şöyle anlatılıyor:
“Santorini Adaları, denizaltı volkanlarıdır. Bu yanardağ birebir vakitte bir denizaltı yanardağıdır. Denizaltında patlama yaşanır. Erimiş lavlar birinci olarak deniz altında oluşur, lavlar deniz yüzeyine çıktığında kristalleşerek sertleşir ve yeni adalar meydana getirir.”
Kitabın 80. sayfasında, Akdeniz havzasındaki en büyük volkanların Vezüv, Etna, Stromboli ve Santorini olduğu tabir ediliyor. Ayrıyeten, 1886 yılında Etna’da yaşanan büyük bir patlamanın, lavların kilometrelerce uzağa ulaşmasına neden olduğu kaydedilmiş.
GÜNÜMÜZDE YAŞANANLARLA BENZERLİK GÖSTERİYOR
Osmanlı kayıtlarında yer alan bilgiler sırf Santorini ile hudutlu değil. Kitapta, şimdiki ismi Nisiros olan İncirli Adası’nda yaşanan volkanik patlamadan da bahsediliyor. Bu ada, tıpkı Santorini üzere volkanik yay üzerinde bulunuyor. Maresht, bu kayıtların günümüzde Santorini’de yaşanan olaylarla birebir örtüştüğünü belirterek, jeolojik döngülerin tekrar edebileceğine işaret etti.
2011 yılında da Santorini’de emsal bir hareketlilik yaşanmış, fakat süreç vakitle durulmuştu. Fakat şu anki sismik dalgalanmaların, gelecekte bölgedeki volkanik aktivitenin artabileceğine dair güçlü işaretler verdiği düşünülüyor.
GELECEK SENARYOLARI KORKUTTU
Santorini Adası’nda devam eden yer hareketleri, bilim insanlarının gelecekte mümkün bir volkanik patlama ihtimalini değerlendirmesine neden oluyor. Osmanlı kayıtlarında yer alan tarihi dataların günümüz olaylarıyla örtüşmesi, geçmişte yaşanan olayların çağdaş jeolojik kestirimlerde nasıl değerli bir kaynak olabileceğini gösterdi.
