Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum, “Pazar yazısı” başlıklı bir yazı kaleme aldı.
Uçum yazısında, olağan seçim günü ve erken seçim kararının alınmasına ait senaryoları kıymetlendirdi.
Uçum’un paylaşımı şöyle:
Geçen hafta Cumhurbaşkanı seçiminde istisnai adaylığı ele almıştık.
Elbette gündemde bir ‘erken seçim’ yahut ‘seçimlerin yenilenmesi’ konusu yok.
Sayın Bahçeli’nin bir müddet evvel Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bir sefer daha aday olmasına vurgu yapması ve Sayın Özel’in zamanlama hariç prensip olarak bunu kabul etmesi üzerine kamuoyunda bu husus tartışıldı.
Bazıları ise güya Cumhurbaşkanı Erdoğan’a imtiyaz isteniyormuş üzere temelsiz bir tez ileri sürdü.
Biz de hususun imtiyazla ilgili olmadığını, istisnai adaylık olduğunu, Anayasa gereği ve tıpkı durumdaki her Cumhurbaşkanı için geçerli olacağını açıkladık ve somut durum için 2027’nin ikinci yarısını örnek olarak verdik.
Bu örneğin seçim tarihi belirlemekle ilgisi yoktur. Bunu yanlış anlayıp gerçeğe alışılmamış tenkit yapanların bahsin büsbütün anayasal norm olan istisnai adaylık ve onun uygulama asıllarına ait olduğunu fark etmeleri gerekir.
Seçimlerin ne vakit yenileneceğine TBMM karar verir. Bu kararı verme iradesi TBMM’de oluşursa, o vakit müspet hukuk açısından hangi sıkıntıların tartışılabileceğini evvelden hukuk gündemine getirmek yararlı olur.
SEÇİM GÜNÜYLE BİREBİR TARİHTE ERKEN SEÇİM KARARI VERİLEBİLİR Mİ?
Seçimlerin yenilenmesi kararının en son alınabileceği tarihe ait türel boşluk var mıdır?
Anayasanın 116. unsuru seçimlerin yenilenmesini düzenlemiş lakin bu kararın olağan seçim gününden ne kadar evvel alınabileceği yahut en geç ne vakte kadar alınabileceği biçiminde bir karara yer vermemiştir. Bu mevzuda seçim kanunlarında da bir karar yoktur. Buna nazaran aşağıdaki sorular gündeme gelebilir.
1-Olağan seçim günüyle tıpkı tarihte olacak halde seçimlerin yenilenmesine karar verilebilir mi?
2-Olağan seçim gününe ait seçim takvimi başladıktan sonra seçimlerin yenilenmesine karar verilebilir mi?
3-Olağan seçim gününden sonraki bir pazar günü yapılacak biçimde seçimlerin yenilenmesine karar verilebilir mi?
4-Seçimlerin yenilenmesi kararıyla TBMM’nin ve Cumhurbaşkanının 5 yıllık misyon müddeti kısa süre olsa bile ( azami 67 gün olabilir) uzatılabilir mi?
5-Seçimlerin yenilenmesi kararı olağan seçim gününden bir gün evvel alınabilir mi?
Tüm bu sorulara TBMM ve Cumhurbaşkanının vazife müddetinin 5 yıl olduğuna ait anayasal karar ile olağan seçim gününe ait takvimin seçim günü temel alınarak en az altmış gün öncesinden başladığına ait kurala nazaran karşılık verilmelidir.
Anayasal sisteme ve normlara nazaran yorum yapıldığında şu sonuçlara ulaşmak mümkündür:
1-Seçimlerin yenilenmesi yoluyla kısa sureli de olsa TBMM ve Cumhurbaşkanının misyon müddeti uzatılamaz. Emredici bir Anayasa kararı TBMM’nin yahut Cumhurbaşkanının kararıyla fiilen değiştirilemez.
Fakat seçimlerin yenilenmesine ait Anayasa unsur 116’da yenileme kararından sonra mevcut TBMM ve Cumhurbaşkanının vazifelerinin yenileri seçilenceye kadar devam edeceği kararı karşısında uzatmanın anayasa gereği olduğu da savunulabilir.
2-Olağan seçim gününe ait seçim takvimi başladıktan sonra seçimlerin yenilenmesi kararı verilemez.
3-Asıl olarak sistemin öngördüğü, seçimlerin yenileneceği tarihin olağan seçim gününden evvel olmasıdır. En az bir hafta evvel olması gerekliliği karşısında seçimlerin yenilenmesi kararı en geç olağan seçimden evvelki 68inci gün verilebilir.
4-Ancak toplumsal, siyasi ve/veya hukuksal bir fayda varsa olağan seçim günüyle birebir tarihte olacak halde seçimlerin yenilenmesine karar verilebilir (Örneğin misyondaki Cumhurbaşkanına istisnai adaylık yolu açmak için Meclisin seçimlerin yenilenmesine karar vermesi). Bu durumda da yani olağan seçim gününde yapılacak biçimde seçimlerin yenilenmesi kararı en geç olağan seçimden evvelki 61inci gün verilebilir.
“HÜKÜM KOYMAK İSABETLİ OLABİLİR”
Tüm bu tartışmalara sebebiyet vermemek için;
Cumhurbaşkanı ve Milletvekili Seçim Kanunları’na seçimlerin yenilenmesi kararının en son ne vakit alınabileceği tarihe ait karar koymak isabetli olabilir.
Ya da Yüksek Seçim Kurulu’nun mevcut normlara nazaran belirtilen sorulara karşılık olabilecek prensip kararları alması gerekir.
