Geçtiğimiz günlerde personellerin ağır yansısı ve hareketliliğine karşın özelleştirilen Ankara Çayırhan Termik Santralı’na benzeri olaylar gerçekleşmeye devam ediyor. Daha evvel Çanakkale’nin Çan ilçesinde ruhsat ve işletme hakkını bir firmaya devretmesiyle gündeme gelen Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu internet sitesinde Çorum ve Edirne’de iki arazinin ruhsat satış yolu ile devredileceğini ve bu mevzuda ihalenin 26-27 Mart 2025 tarihinde gerçekleştirileceğini açıkladı.
SORUNSUZ ALANLAR ÖZELLEŞTİRİLDİ
Manisa Soma’da, Kütahya Tunçbilek’te bu satışa benzeri olarak gerçekleşen rödovanslı evrelerde, hangi kaidelerde, hangi fiyatla, kimlere satıldığı kamuoyuyla şeffaf halde paylaşılmamıştı.
Kurumun rödovans yönetmeliğinin kelam konusu unsurunda ‘Sahayla ilgili rezerv, kalorifik ve kimyasal özellikler, jeolojik-hidrojeolojik şartlar, üretim ve pazar şartları, sosyoekonomik koşullar dikkate alınarak Kurum tarafından yapılan değerlendirmeler sonucunda Kurum tarafından işletilemeyecek alanlar rödovans prosedürüyle işlettirilir’ tabiri bulunuyor. Buna rağmen, kurum tarafından işletilmesinde ekonomik açıdan sorun bulunmayan alanların Yeni Anadolu Madencilik A.Ş. (YAMAŞ) ve Kömür İşletmeleri A.Ş. (KİAŞ) aracılığıyla özelleştirildiği öğrenildi.
TMMOB Maden Mühendisleri Odası, Türkiye Kömür İşletmeleri tarafından plansızca organize edilen ruhsat satışları, ruhsat dönemi üzere özelleştirmelere dair yaptığı basın açıklamasında ihale sürecine reaksiyon gösterdi.
Oda idaresi yaptığı basın açıklamasında şu sözleri kullandı:
“TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ PLANSIZCA GERÇEKLEŞTİRDİĞİ VE ÖNEMLİ KAMU ZARARLARINA NEDEN OLAN RUHSAT DEVRANI, RUHSAT SATIŞI VE RÖDÖVANS ÜZERE ÖZELLEŞTİRME TEKNİKLERİNE DERHAL SON VERMELİDİR!!
Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) web sitesinden yapılan ihale duyurularında , Çorum ili Dodurga ilçesi dahilindeki yaklaşık 7 milyon ton ve Edirne ili sonları içerisindeki yaklaşık 21 milyon ton rezervli alanların “Ruhsat Satış Yolu İle Devri” ni kapsayan ihalelerin 26-27 Mart 2025 tarihinde gerçekleştirileceği belirtilmiştir.
Geçtiğimiz günlerde, yeniden ruhsat hukuku TKİ’ye ilişkin olan Çanakkale ili Çan ilçesi hudutlarında bulunan 27645 sicil numaralı sahanın ruhsatı ve işletme hakkı bir firmaya devredilmiştir.
Soma’da, Tunçbilek’te de ruhsat hukuku TKİ’ye ilişkin olan birçok ruhsat Yeni Anadolu Madencilik A.Ş. (YAMAŞ) ve Kömür İşletmeleri A.Ş. (KİAŞ) üzere kurum iştiraklerinin avantajlı olarak alanları rödövanslı olarak alma imkanından faydalanılarak iştirakler üzerinden 3.şahıslara ve firmalara rödövans ile devredilerek yahut ruhsat dönemi yapılarak özelleştirme süreci gerçekleştirilmiştir. Lakin yapılan satışların hangi kaidelerde, hangi fiyatla ve kimlere satıldığının kamuoyu ile paylaşılması bir yana adeta gizlenmektedir.
Halbuki, Kurumun Rödövans Yönetmeliği’nin 35.maddesinde ‘ Alanla ilgili rezerv, kalorifik ve kimyasal özellikler, jeolojik-hidrojeolojik şartlar, üretim ve pazar şartları, sosyoekonomik koşullar dikkate alınarak Kurum tarafından yapılan değerlendirmeler sonucunda Kurum tarafından işletilemeyecek alanlar rödövans tekniğiyle işlettirilir.’ denilmektedir.
Ancak aldığımız duyumlar uygulamada, Kurum tarafından işletilmesinin ekonomik olduğu istikametinde hiçbir kuşku bulunmayan alanlar bile KİAŞ VE YAMAŞ üzere iştirakler üzerinden firmalara rödövans mukavelesi yahut ruhsat evresi yapılarak özelleştirilmiştir.
Kurumun 35.madde kapsamında gerçekleştirdiği ruhsat devranı yahut rödövans mukaveleleriyle ilgili ilgili husustaki kuralların oluşup oluşmadığı ile ilgili kamuoyu, ilgili kuruluşlar ve meslek odaları bilgilendirilmelidir. Rödövans mukavelelerinin ve ruhsat evresi süreçlerinin Kamu İhale Kanunu kapsamında olmaması nedeniyle kamusal kontrolden uzak olması göz önünde bulundurulduğunda, kamuoyunun ruhsat alanlarının tüm detaylarıyla ilgili bilgilendirilmesi şeffaflık açısından son derece değerli bir konu olacaktır.
Ruhsat bölümü ve rödövans üzere sistemlerle kamu ziyanına neden olacak uygulamalara son verilmesi konusunda yetkilileri uyarıyoruz!!
-Halkımızın olan madenlerin değerlendirilmesinde kamu ziyanı oluşturan ruhsat devranı, rödövans üzere tüm özelleştirme uygulamalarına derhal son verilmelidir.
-Kömür havzaları bir bütün olarak değerlendirilmeli, havza madenciliği temellerine nazaran Kurumun kendi öz kaynaklarıyla üretim yapabildiği bir sistem hayata geçirilmelidir.”
– Mevcut yapılarıyla KİAŞ VE YAMAŞ üzere TKİ iştiraklerinin, TKİ ruhsat alanlarını ihalesiz olarak alarak 3.şahıslara, firmalara devretmesine imkan sağlayan sistem, ilgili yönetmelik ve yönergelerde değişiklik yapılarak sona erdirilmeli, madencilik bilim ve tekniği açısından gerekli ve kâfi teknik çalışmalar yapılarak kamu işletmeciliğini temel alan bir anlayışla madenler işletilmeli ve işletme kademesinde talep edilen bilgi ve bilgiler şeffaf bir halde kamuoyu ile paylaşılmalıdır.
Saygılarımızla,
TMMOB Maden Mühendisleri Odası
Yönetim Kurulu”
