Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Koçak, 1-7 Mart Sarsıntı Haftası hasebiyle İstanbul ve Türkiye’deki yapı kalitesine ait değerlendirmelerde bulundu.
Türkiye’nin ağır zelzele riski altında olmasına karşın yapı kalitesinin son derece makûs olduğuna dikkati çeken Koçak, bunun da bir tezat oluşturduğunu söyledi.
Yoğun sarsıntı riski taşıyan bir bölgede üretilen her şeyin sarsıntı gerçeğine uygun olması gerektiğinin altını çizen Koçak, üretilen bir binanın, tünelin yahut yolun tamamının zelzeleye sağlam olmasının değerli olduğunu belirtti.
Koçak, bilhassa kamu binalarının sarsıntı sonrası halihazırda kullanılabilecek durumda olmasının değerine değinerek “İnsanların mecburî gereksinimlerini karşılayabileceği fırınların ve marketlerin daima açık olması gerekiyor. Yani halkın muhtaçlıklarını görebileceği noktada su muhtaçlığı, pis suyu masraflarının kaybolmaması, kırılmaması gerekiyor. ” dedi.
Koçak, Kahramanmaraş, Kocaeli, Erzincan ve Bingöl sarsıntılarına bakıldığında yapıların kalitesiz olduğunu ayrıyeten yeraltı tesislerinin uygun olmadığını anlattı.
“2000 YILI ÖNCESİ YAPILMIŞ BİNALARIMIZ SON DERECE KALİTESİZ”
Koçak, İstanbul’un nüfusunun kalabalık olduğunu tabir ederek, “Bugün tahminen de İstanbul’un nüfusu 25 milyona dayandı. Biz İstanbul’daki yapıların riskini biliyoruz. Bilhassa 2000 yılı öncesi yapılmış binalarımız son derece kalitesiz.” diye konuştu.
Kontrol sisteminin 2000 yılından evvel çok güzel olmadığını kaydeden Koçak, şunları söyledi:
-İstanbul’da çok riskli olduğunu söylediğimiz, sarsıntıda önemli sorun yaşayacağını düşündüğümüz 300 bin bina var.
-Burada 1 milyon 200 bin, 1 milyon 300 bin konutumuz (bağımsız bölüm) var. 1999 öncesinin tamamını dikkate alırsanız nüfusun yarısı o binalarda yaşıyor. Bu çok ağır bir durum. Düşünebiliyor muyuz İstanbul’da bir zelzele olduğu vakit nüfusun yarısı bundan etkilenecek.
Prof. Dr. Koçak, “nüfusun yarısının zelzeleden etkilenmesi” demenin, can kaybının ve yaralanmaların çok fazla olacağı manasına geldiğini vurgulayarak, “Biz artık lokal idarelere ve bakanlıklara ne kadar insanı kurtarabilirsek o kadar güzel diyoruz. Biz artık çevrecilikten, şehircilikten işte yeşil alanlar çoğalsından bir nebze vazgeçtik. Binalarımızı yenileyelim en azından bu can kayıplarını önleyelim, ne kadar insanı az etkilenirse o kadar güzel diye düşünmeye başladık.” diye konuştu.
Olaya yalnızca İstanbul açısından bakmadıklarını lisana getiren Koçak, “Yer bilimci arkadaşlarımız açıklamalarda bulunuyor. Diyorlar ki, ‘Adana’da yeniden bir zelzele beklentimiz var. Hatta Kıbrıs’ta bile bir sarsıntı beklentimiz var.’ Artık bu bölgelere bakınca o bölgelerdeki yapı kalitelerimiz de maalesef tıpkı. Hasebiyle Türkiye olarak topyekun bu türlü bir zelzele riski altında yaşayan ve eski binalar içerisinde oturan beşerler topluluğuyuz maalesef.” sözlerini kullandı.
“NÜFUSUN YARISI ETKİLENECEK”
Koçak, 2000 yılı öncesi yapılmış eski binalarda oturanların kesinlikle binalarını güçlendirmeleri ya da yıkıp tekrar yapmaları gerektiğini belirterek, “Hiç öteki bahtımız yok. Evet maliyet çok fazla. Sahiden İstanbul’u rehabilite etmek çok güç ve maliyetli bir durum ancak can kaybını düşünürsek bu inanılmaz boyutlara gelebiliyor. Artık bir tercih yapacağız ve diyeceğiz ki ‘Biz can kayıplarını önlemek istiyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Bu tarih öncesinde yapılan yapıların hepsine gecekondu dediğini aktaran Koçak, “6 katlı gecekondu olmaz fakat bina maalesef gecekondu niteliğinde yapılmış. Zira o mantıkla yapılmış binalar ve büsbütün kalfanın ve müteahhidin inisiyatifine bırakılmış binalar. Hiçbir mühendislik hizmeti yok.” dedi.
Koçak, sarsıntı konusunda merkezi ve mahallî idarelerin bir ortaya gelmesi gerektiğini kaydederek, “Üniversiteler ve meslek odaları da buraya dayanak verirse biz fakat bu çaresizliği ortadan kaldırabiliriz. Bu biçimde şayet biz konutlarımızı dönüştürebilirsek sarsıntı riskini ortadan kaldırıp tahminen süreksiz güçlendirme de olabilir bunlarda. Bu formda bir çalışma içerisine girersek zannediyorum biz sarsıntısı daha hasarsız atlatabiliriz. Yoksa afet olacak yeniden.” tabirlerini kullandı.
