Batman’da 12 bin yıllık tarihe sahip, üst Mezopotamya’dan Anadolu’ya geçiş yolu üzerinde, Dicle Irmağı’nın kenarında bulunan, Bizanslılar, Sasaniler, Emeviler, Abbasiler, Hamdaniler, Mervaniler, Artuklular, Eyyübiler, Akkoyunlular, Safeviler ve Osmanlılar üzere birçok medeniyete mesken sahipliği yapan Hasankeyf’te yürütülen 2024 yılı hafriyat çalışmalarında 20’si envanterlik 414’ü etütlük olmak üzere toplamda 434 eser bulundu. Eserler ortasında 1600 yıllık olan ve o periyot eşlerini kaybeden bayanların ıstıraplarını söz etmek, daima onların yanında olduklarını belirtmek hedefiyle gözyaşlarını akıtarak mezarların başına koydukları bir de gözyaşı şişesi bulundu.
‘ROMA PERİYODU KALINTILARININ TAMAMINI ORTAYA ÇIKARTMAK AMACINDAYIZ’
Kazıların temmuz ayında başlayıp yıl sonunda sona erdiğini tabir eden Hafriyat Lideri ve Mardin Artuklu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zekai Erdal, “Hasankeyf Kalesi’nde büyük saray olarak isimlendirilen yapı kompleksi içinde ve etrafında hafriyatlar gerçekleştirilmiştir. Hafriyatlar sonucunda bilhassa büyük sarayın kuzey aksamındaki toprak altında kalan odaların ortaya çıkarılması amaçlanmış ve bir kısmı çıkarılmıştır. Bunun haricinde büyük sarayın doğusu olarak isimlendirilen köşede yapılan hafriyatlarda, İslami devir mezarlar kaldırılarak Geç Roma Dönemi’ne ilişkin yani milattan sonra 4’üncü yüzyıla ilişkin olan duvar kalıntıları ortaya çıkartılarak, tarihi kaynaklarca zikredilen Roma varlığı ispat edilmiş oldu. 2024 yılı prestijiyle taşınır eser olarak 20 tanesi envanterlik 414 tanesi etütlük olmak üzere toplamda 434 eser ortaya çıkarılmıştır. Envanterlik eserler Hasankeyf Müzesi’ne devredilmiş, öteki etütlük yapıtlarımız ise hafriyat meskeni deposunda koruma edilerek, eksik kesimlerin gelmesi göz önünde bulundurularak belgelemeler yapılmıştır. 2024 yılı kazılarında ortaya çıkan eserler ortasında aslında bizi en çok heyecanlandıran kısım Geç Roma Dönemi’ne ilişkin olan duvarın ortaya çıkmasıdır. Duvarımız 6’ya 4 metre ölçülerindedir. Önümüzdeki yıllarda duvarın izini sürerek Roma Devri kalıntılarının tamamını ortaya çıkartmak amacındayız” diye konuştu.
‘ŞİŞE, GÜNÜMÜZE SAĞLAM GELMESİNDEN FARKLI BİR EHEMMİYETE SAHİP’
Bulunan eserler ortasında Roma periyoduna ilişkin sağlam gözyaşı şişesinin de bulunduğunu tabir eden Doç. Dr. Erdal, şunları söyledi:
“2024 yılı hafriyat döneminde Roma devri duvarı yakınlarında bir adet sağlam halde cam materyalden mamul Geç Roma Dönemi’ne ilişkin olan bir gözyaşı şişesi tespit edildi. Şişemiz bu periyoda ilişkin olduğu için muhtemelen 1600 yıllık bir tarihe sahiptir. Cam materyalden olup da günümüze kadar sağlam gelmesinden ötürü yeniden farklı bir ehemmiyete sahiptir. Bu şişeler ‘Pagan’ inanç devrinde yani bilhassa Roma ve öncesi periyoda ilişkin mezarlarda ortaya çıkar. Rivayet odur ki: kişi öldüğü vakit gerisinde kalan eşi gözyaşlarını bu şişeye biriktirmekte ve daima onun yanında olduğunu belirtmek için eşinin mezarına bırakmaktadır. O yüzden gözyaşı şişesi olarak isimlendirilmektedir.”
