Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Türkiyede enflasyondaki düşüşün devam edeceğini belirterek, “Dengeli büyüme kompozisyonu, azalan cari açık, artan inanç, güzelleşen beklentiler ve hızlanan dış kaynak girişleri enflasyondaki düşüşe değerli katkı sağlıyor. Enflasyonu yükselten temelde hizmet bölümü. Bu nedenle, programımızda hizmet tarafına daha fazla odaklanacağız.” dedi.
Yılmaz, Londra Borsasında Globalturk Capitalin düzenlediği “Türkiye ve Etrafında Özel Sermaye Yatırımları 2025 Görünümü Konferansı”nda, memleketler arası fon yöneticileri ve yatırımcılara Türkiye iktisadına ait son gelişmeleri anlattı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanın güçlü idaresiyle Türkiyenin bilhassa genel seçimler sonrasında belirsizlikleri azaltarak siyasi istikrar sağladığını lisana getiren Yılmaz, geçen yıl eylülde 2025-2027 periyodunu kapsayan Orta Vadeli Programı (OVP) uygulamaya konulduğunu anımsattı.
“Programın temel gayesi tek haneli enflasyon”
Yılmaz, programın temel emellerinin enflasyonu kademeli biçimde tek haneli sayılara düşürmek, dezenflasyon süreciyle uyumlu halde potansiyel ekonomik büyümeyi artırmak, üretim bazlı yatırımları, istihdamı büyütmek, yapısal ıslahatlarla ihracatı artırmak ve refahın artırılması yoluyla gelirin toplumun tüm kısımlarına adil formda dağıtılması olduğunu anlattı.
Bu emelleri başarmak için para, maliye ve gelir siyasetleri ortasında güçlü bir uyum sağlanacağı ve bunun enflasyonla çabada öncelikli alan olarak ele alınacağının altını çizen Yılmaz, “Politika evraklarımızın hazırlanması ve izlenmesi noktasında uygun ve uyumlu bir takım çalışması var. Politikalar, Ekonomi Koordinasyon Kurulu üzere üst seviye sistemler aracılığıyla oluşturuluyor ve aktif formda izleniyor.” diye konuştu.
Türkiye iktisadının 2024te yüzde 3,5 büyümesi bekleniyor
Yılmaz, dünya ekonomisindeki son gelişmelere değinerek, müdafaacı siyasetlere yönelik artan eğilim, global iktisat siyasetlerine ait belirsizlikler ve tırmanan jeopolitik risklerin büyüme üzerinde aşağı istikametli riskleri artırırken, enflasyonda üst istikametli baskı oluşturduğunu belirtti.
Bu global zorluklara karşın Türkiye iktisadının değerli bir büyüme performansı gösterdiğini lisana getiren Yılmaz, şöyle konuştu:
“2024ün tamamında ekonomik büyümenin yıllık yüzde 3,5 ile OVPdeki gayemize yakın olacağını öngörüyoruz. Lakin olumlu tarafta olduğumuz kesin ve ekonomimiz büyümeye devam ediyor. Yeniden 2024 için ulusal gelirin 1,3 trilyon dolar düzeyinde olmasını ve kişi başına düşen gelirin 15 bin doları aşmasını bekliyoruz. Enflasyon tarafında ise son 8 ayda yıllık enflasyon 33 puan gerileyerek Ocak 2025 prestijiyle yüzde 42 düzeyinde gerçekleşti. İstikrarlı büyüme kompozisyonu, azalan cari açık, artan itimat, güzelleşen beklentiler ve hızlanan dış kaynak girişleri enflasyondaki düşüşe değerli katkı sağlıyor. Enflasyonu yükselten temelde hizmet bölümü. Bu nedenle, programımızda hizmet tarafına daha fazla odaklanacağız.”
Cari açığın ulusal gelire oranı yüzde 1in altında
Yılmaz, dış talepteki zayıf görünüm ve Türk lirasındaki gerçek değerlenmeye karşın 2024te mal ihracatının 262 milyar dolarla tarihi rekor kırdığını, mal ve hizmet ihracatının ise 377 milyar doları aştığını anımsattı.
Cari süreçler açığında kayda paha bir güzelleşme görüldüğüne ve cari süreçler istikrarının 2024te evvelki yıla nazaran 30 milyar dolar güzelleşerek 10 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiğine dikkati çeken Yılmaz, 2023te yüzde 3,5 olarak kaydedilen cari açığın ulusal gelire oranının yüzde 1in altına düştüğünü kaydetti.
Yılmaz, Türkiyenin birçok ülkeye nazaran müspet ayrıştığını lisana getirerek, 2023te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli zelzele sonrasında 450 bin konutun inşası ve altyapı yatırımları dahil olmak üzere kapsayıcı bir kalkınma programı uygulandığını aktardı.
Deprem masraflarına bağlı olarak 2023 ve 2024te bütçe harcamalarının arttığını fakat bütçe açığının makul düzeyde kaldığını belirten Yılmaz, kamu borç stokunun ulusal gelire oranının 2024ün üçüncü çeyreğinde yüzde 25,6ya gerilediğini lisana getirdi.
5 yıllık risk primindeki düşüşün devam etmesi bekleniyor
Bankacılık bölümünün güçlü sermaye yapısı, yüksek faal kalitesi ve karlılıkla epeyce sağlıklı bir görünüme sahip olduğunu söyleyen Yılmaz, 2024 sonu prestijiyle bölümün sermaye yeterlilik oranının yüzde 19,7 ile yasal mecburilik olan yüzde 8in epeyce üzerinde olduğuna işaret etti.
Yılmaz, istikrarlı yabancı para genel konumu sayesinde kesimin kur riski taşımadığını ve takipteki kredi oranlarının yüzde 1,8 ile düşük seyrettiğini tabir ederek, “Reel dala sürdürülebilir oranlarda istikrarlı bir kredi akışı sağlanıyor. Özel bankaların bölümdeki etkin hisseleriyle orantılı halde ticari kredi temininde daha faal bir rol üstlendiklerini gözlemliyoruz.” dedi.
Siyasi ve ekonomik istikrar ve itimat ortamında uygulanan siyasetlerle Türkiyeye yatırımcı itimadın arttığını ve 2023ün ikinci yarısından itibaren yine güçlendiğini belirten Yılmaz, şöyle devam etti:
“Bu devirde kredi risk primi, CDSler, değerli ölçüde azaldı, memleketler arası sermaye girişi hızlandı, rezervlerimiz güçlendi, döviz kuru oynaklığı azaldı ve finansman şartları düzgünleşti. Merkez Bankası brüt rezervleri Mayıs 2023 sonu prestijiyle yaklaşık 98 milyar dolardan 21 Şubat 2025 prestijiyle yaklaşık 170 milyar dolara yükseldi. Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesaplarında azalış eğilimi devam ediyor. KKM, 21 Şubat prestijiyle 24 milyar dolara geriledi. Bu süreksiz mekanizmayı kademeli halde devreden çıkarıyoruz.”
Yılmaz, 5 yıllık CDS risk primindeki düşüş eğiliminin sürmesinin beklendiğine işaret etti.
Bu yıl ekonomik büyümenin yüzde 4e ulaşmasının hedeflendiğini söyleyen Yılmaz, “Enflasyonun bu yıl daha da düşmesini bekliyoruz. Merkez Bankasına nazaran, 2025 yıl sonu enflasyonunun yıllık yüzde 24 olacağı iddia ediliyor. Ekonomiyi dengeleme ve dengeli para siyasetleri, OVP devri sonunda enflasyonu tek haneye düşürmede kritik rol oynayacak.” sözlerini kullandı.
“Türkiyenin global sermayeden aldığı hissesi yüzde 1,5’e çıkarmayı hedefliyoruz”
Yılmaz, bu yıl işsizliğin yüzde 9,6 olacağının öngörüldüğünü, buradaki artışın iktisadın dengelenme sürecinin bir kesimi olduğunu söyledi.
Ancak 2025ten sonra işsizlik sayılarının ekonomik büyüme ve iş gücü piyasasındaki yapısal ıslahatların tesiriyle tekrar düşüşe geçeceğini bildiren Yılmaz, ihracata ait şu sözleri kullandı:
“Bu yıl, ekonomimizin ihracat odaklı büyüme stratejisini güçlendirerek ihracatın kademeli olarak artmasını bekliyoruz. 2025te cari açığın Gayri Safi Yurt içi Hasılaya (GSYH) oranının yüzde 2 olacağını öngörüyoruz. Bu periyotta ihracat çeşitliliğinin artması ve güç maliyetlerindeki düşüşler cari açığın güzelleşmesine katkı sağlayacak. Bütçe açığının bu yıl, 2024e nazaran 1,7 puan düzgünleşme ile GSYHnin yüzde 3,1i oranında gerçekleşmesi hedefleniyor. Gelecek yıl yüzde 3ün altına inmesini bekliyoruz. 2025 sonunda zelzeleye bağlı harcamalar büyük ölçüde ortadan kalkacak. Bu yıl OVPde yer alan ıslahatlara ek olarak iklim hukuku, siber güvenlik, teknolojik dönüşüm, adalet ıslahatı, yenilenebilir güç, lojistik, besin arzını artırıcı ıslahatlar ve toplumsal konut hususlarına odaklanıyoruz.”
Yılmaz, yabancı yatırımcıların Türkiye iktisadının büyümesi için ehemmiyetine işaret ederek, “Bugün Türkiye, rekabetçi iş ortamı, derin yetenek havuzu, jeo-stratejik pozisyonu, cazip teşvikleri, güçlü finansal sistemi ve makroekonomik yapısıyla memleketler arası yatırımcılar için karlı ve inançlı bir liman.” dedi.
Türkiyenin milletlerarası yatırımcıların tercih ettiği ve yatırımlarını büyüttüğü önder ekonomilerden biri olmaya devam edeceğini belirten Yılmaz, “Yabancı yatırım stratejimizin ana emeli yüksek bedelli, yeşil ve dijital dönüşümü destekleyen, teknoloji odaklı ve vasıflı iş gücünü destekleyen yatırımları çekmek. Türkiyenin yüksek kalite yatırımlarda global sermayeden aldığı hissesi mevcut yüzde 1 düzeyinden 2028 prestijiyle yüzde 1,5e çıkarmayı hedefliyoruz.” diye konuştu.
Yılmaz, İngiltere-Türkiye ikili ticaretinin ise 2024te 22 milyar dolar olduğunu ve Özgür Ticaret Muahedesinin gündemde olduğunu lisana getirerek, şunları kaydetti:
“2024 ortası prestijiyle Türkiyede faaliyet gösteren 3 bin 204 İngiliz şirket ve 50 irtibat ofisi bulunuyor. Bu durum, İngiliz muhataplarımızın Türk iktisadının büyümesine ve potansiyeline duydukları itimadın açık bir göstergesi. Lakin ekonomilerimiz ortasındaki bu güçlü bağları çok daha ileri bir düzeye taşımak istiyoruz. Türkiyenin bölgesindeki en umut verici ekonomilerden biri olduğu ve en geniş özgür ticaret mutabakatı ağına sahip birinci on iktisat ortasında yer aldığı göz önüne alındığında, ekonomik bağlarımızı geliştirmenin İngiliz şirketleri için ek pazara erişim fırsatları sağlayacağına yürekten inanıyorum. Hedefimiz yatırımların kalitesini ve çeşitliliğini arttırmak ve Türkiyeye daha fazla katma bedelli yatırım çekmek. Bu kapsamda, e-mobilite, yeşil güç, ömür bilimleri, yüksek kalite imalat teknolojileri, savunma ve havacılık öncelikli bölümler ortasında.”
Türkiye ve İngilterenin Uzak Doğu kaynaklı rekabet baskılarına karşı yeni iş modelleri geliştirerek yatırım ve işbirliği fırsatlarını güzelleştirebileceğini söyleyen Yılmaz, rekabetçi iş modelleri geliştirmenin muhafazacı siyasetlerden çok daha güzel bir formül olduğunun altını çizdi.
Yılmaz, daha sonra yabancı yatırımcılarla yuvarlak masa toplantısı gerçekleştirdi.
Bakan Kacır, yatırımcıları HIT-30 programına katılmaya davet etti
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır ise yatırımcılara yaptığı konuşmada, savunma kesiminin Türkiyenin en büyük muvaffakiyet öykülerinden birine dönüştüğünü lisana getirdi.
Türkiyenin global İHA pazarında yüzde 68lik bir hisseyle tartışmasız bir önder olduğunu aktaran Kacır, şöyle konuştu:
“Kendi eğitim uçağımızı, helikopterlerimizi, deniz platformlarımızı, kara araçlarımızı ve uydularımızı tasarlama, geliştirme ve üretme kapasitesine sahibiz. 3 bin 500 şirket ve 92 bin kişilik bir iş gücüyle Türkiyenin savunma endüstrisi güçlü bir ekosistem kurmuş ve geçen yıl yıllık ihracatında 7,1 milyar dolara ulaşmıştır. Önümüzdeki devirde Türkiyenin savunma sanayiinde Avrupa ile iş birliği yapması, gelişen güvenlik ve savunma gereksinimlerini karşılamada kritik ehemmiyet taşıyacak. Odak noktamız bu muvaffakiyet kıssasını başka dikeylere yaymak.”
Elektrikli araç bölümündeki gelişmelere de değinen Kacır, 2035 prestijiyle dünyadaki araç satışlarının yüzde 70ini elektrikli araçların oluşturmasının beklendiğini söz etti.
Kacır, Türkiyenin halihazırda dünyadaki kıymetli araba üretim merkezlerinden biri olduğunu anımsatarak, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“İlk yerli üretim elektrikli araç markamız Togg ile Türk halkının 60 yıllık hayalini gerçeğe dönüştürdük. Ayrıyeten global otomotiv devleri, yeni kuşak araçlarını üretmek için Türkiyeyi bir üs olarak seçti. En son olarak, dünyanın en büyük elektrikli araç üreticisi BYD, Türkiyeye yatırım yaptığını duyurarak ülkemizin daldaki pozisyonunu daha da sağlamlaştırdı. HIT-Mobilite davetiyle yıllık elektrik üretim kapasitemizi 1 milyon üniteye çıkarmak için 5 milyar dolarlık bir teşvik paketi başlatıyoruz. Odak noktamız, AR-GE, yüksek lokal içerik ve güçlü ihracat potansiyeline güçlü bir vurgu yaparak yeni güç aracı yatırımları çekmektir. Bu teşebbüs, değerli lokal katkılarla AR-GE merkezlerinin kurulmasını destekleyecek ve yılda en az 150 bin elektrikli araç üretimini teşvik edecek.”
Yüksek teknoloji programı
HIT-30 Yüksek Teknoloji Yatırım Programının yatırımcılardan kıymetli bir ilgi gördüğünü ve Türkiyeye elektrikli araçlar, güneş ve rüzgar gücü üzere değerli bölümlerde 7 milyar doların üzerinde stratejik yatırım yapıldığını lisana getiren Kacır, “Bu nedenle bugün net bir davette bulunuyorum. HIT-30 Programına katılın ve Türkiyenin teknolojik atılımının bir modülü olun. Kapılarımız global yatırımcılara sonuna kadar açık. Lakin şunu da vurgulayayım. Türkiyeye yapılacak yatırımın yalnızca iç pazara yönelik olmaması, birebir vakitte ihracat odaklı bir strateji benimsenmesi ve ortak AR-GEye güçlü bir vurgu yapılması gerekiyor.” dedi.
Globalturk Capital Kurucu ve Yönetici Ortağı Barış Öney ise Türkiyenin son 20 yılda özel sermaye fonlarının da içinde yer aldığı 260 milyar doları aşan direkt yabancı yatırım çektiğini belirtti.
Öney, şunları kaydetti:
“Borsa İstanbul, 2021-2024 ortasında gerçekleşen ve neredeyse tamamı yerli yatırımcılardan kaynaklanan 184 halka arzla toplam 8,8 milyar dolar topladı ve bu durumun özel sermaye fonlarına önemli manada bir çıkış imkanı sunduğunu söyleyebiliriz. Memleketler arası kurumsal yatırımcıların da halka arzlara bu yılın ikinci yarısından itibaren giderek artan bir ilgisi olacağını kestirim ediyoruz. Özel sermaye akışlarının istikamet değiştirdiği bu periyotta, Türkiye ve etrafındaki bölgeler, güçlü ve dirençli iş dünyasıyla cazip bir yatırım alternatifi sunuyor.”
