AYM, haksız gözaltı ve tutukluluk nedeniyle yargı mercilerince hükmedilen tazminat ölçüsünün, Yüksek Mahkemenin hükmettiği ölçülerle tıpkı olması gerekmediğini, lakin bu ölçüden düşük bir ölçüye hükmedilmesi halinde, tazminatın özünün zayıflayacağını belirtti.
Yüksek Mahkeme ayrıyeten, kendi belirlediği ölçünün taban tazminat ölçüsü olduğunu, yargı mercilerinin somut olayın şartlarına nazaran daha yüksek bir tazminata hükmedebileceğini kaydetti.
Alınan bilgiye nazaran, beraat yahut kovuşturmaya yer olmadığına dair karar ile sonuçlanan ceza yargılaması süreçlerinde, haklarında uygulanan gözaltı yahut tutuklama üzere muhafaza önlemleri nedeniyle tazminat davası açan müracaatçılar, bu davalarda yetersiz tazminata hükmedilmesi nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği haklarının ihlal edildiği savıyla Anayasa Mahkemesine ferdi müracaatta bulundu.
BAŞVURULAR BİRLEŞTİRİLDİ
Başvuruları birleştirerek karara bağlayan Yüksek Mahkeme, müracaatçıların, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkını düzenleyen 19. hususunun, hürriyetinden mahrum bırakılan bireylere tazminat hukukunun genel prensiplerine nazaran tazminat ödeneceği kararının ihlal edildiğine karar verdi. Tekrar yargılama yapılmak üzere evraklar ilgili mahkemelerine gönderildi.
Yüksek Mahkemenin münasebetinde, maddi zararın, ”zarara uğrayanın mevcut mal varlığı ile uygulanan muhafaza önlemi olmasaydı bu mal varlığının olacağı durum ortasındaki farktan ibaret” olduğu belirtildi.
“AYM’NİN MÜDAHALESİ KELAM KONUSU OLAMAZ”
İhlal ile ziyan ortasında nedensellik bağının bulunması gerektiği, hükmedilecek tazminat ölçüsünün her vakit maddi ziyana eşit olmasının gerekmediği vurgulanan münasebette, ”Maddi tazminatın belirlenmesinde ağır ceza mahkemelerinin daha uygun pozisyonda oldukları açıktır. Anayasa Mahkemesinin kişisel müracaat incelemesinde açıkça destekten mahrum yahut keyfî olduğu anlaşılmadıkça yetkili mahkemelerin maddi tazminat konusundaki takdirine müdahalesi kelam konusu olamaz” tespiti yapıldı.
Gerekçede, somut olayda, ağır ceza mahkemelerinin yaptığı değerlendirmeler sonucunda birtakım müracaatçıların maddi tazminat taleplerini reddetmesinin keyfî olduğu, açık ve bariz takdir yanılgısı içerdiğinin söylenemeyeceği, birtakım müracaatçılara ödenen maddi tazminat ölçüsünün ise somut olayın şartlarında orantısız olmadığının görüldüğü aktarıldı.
Bazı başvurucularla ilgili ise mahkemelerce hükmedilen manevi tazminat ölçüsünün, Anayasa Mahkemesinin misal durumlarda ödenmesine hükmettiği ya da hükmedebileceği tazminat ölçüsüne nazaran düşük olduğu sonucuna varıldığı kaydedildi.
AYM’NİN TABLOSU MUHAKKAK OLDU
Anayasa Mahkemesinin benzeri olaylarda hükmedeceği tazminat ölçüleri için hazırlanan, 2016-2024 yıllara ortasına ait tabloya yer verilen münasebette, ”Manevi tazminat ölçüsünün kâfi olup olmadığı belirlenirken tazminata karar veren ağır ceza mahkemesinin karar tarihi, şayet manevi tazminat ölçüsü bölge adliye mahkemesi kararıyla değiştirilmişse istinaf mahkemesinin karar tarihi prestijiyle, Anayasa Mahkemesinin misal müracaatlar üzerine vereceği tazminat ölçüsüne nazaran bir karşılaştırma yapılarak uygun tazminatın belirlenmesi gerekir” denildi.
Yüksek Mahkemenin, 2016-2024 yıllara ortası tazminat tablosu şöyle:
2016 yılı için
-Bir gün gözaltı için taban 300 TL
-Tutuklama önlemi için tutukluluk müddetine nazaran Minimum: 15.000TL, Ortalama: 40.000, Azami: 100.000 TL
2017 yılı için
– Bir gün gözaltı için taban 360 TL
– Tutuklama önlemi için tutukluluk mühletine nazaran Taban: 18.000TL, Ortalama: 48.000 TL, Azami: 120.000 TL
2018 yılı için
– Bir gün gözaltı için minimum 400 TL
– Tutuklama önlemi için tutukluluk müddetine nazaran Taban: 20.000TL, Ortalama: 54.000 TL, Azami: 135.000 TL
2019 yılı için
– Bir gün gözaltı için minimum 600 TL – -Tutuklama önlemi için tutukluluk mühletine nazaran Taban: 29.700TL, Ortalama: 79.200 TL, Azami: 198.000 TL
2020 -2021 yılları için
– Bir gün gözaltı için minimum 600 TL – -Tutuklama önlemi için tutukluluk mühletine nazaran Minimum: 30.000TL, Ortalama: 80.000 TL, Azami: 200.000 TL
2022 yılı için
– Bir gün gözaltı için minimum 1.350 TL – -Tutuklama önlemi için tutukluluk mühletine nazaran Taban: 67.500TL, Ortalama: 180.000 TL, Azami: 450.000 TL
2023 yılı için
– Bir gün gözaltı için taban 1.800 TL – -Tutuklama önlemi için tutukluluk müddetine nazaran Minimum: 90.000TL, Ortalama: 240.000 TL, Azami: 600.000 TL
2024 yılı için
– Bir gün gözaltı için minimum 2.970 TL –
-Tutuklama önlemi için tutukluluk mühletine nazaran Minimum: 148.500TL, Ortalama: 396.000 TL, Azami: 990.000 TL
