Halkevleri, 6 Şubat sarsıntılarının ikinci yılı münasebetiyle Hatay’daki son durumu ele alan “6 Şubat Sarsıntıları 2. Yıl Hatay Raporu”nu yayımladı.
Kentteki son durum, Halkevleri üyelerinin iki yıllık müşahede ve tecrübelerinin yanı sıra, emek, meslek ve kitle örgütü üye ve yöneticilerinin, kent, tabiat ve hayat savunucularının bilgi ve birikimlerinin derlenmesiyle oluşturuldu.
Raporda, sarsıntı sonrası Hatay’daki barınma meselelerinin yanı sıra, sıhhat, eğitim, güç ve ulaşım hizmetlerinin durumu ele alındı. Ayrıyeten, kentin tekrar inşa sürecindeki zorluklar ve bu süreçteki eksiklikler vurgulandı. Ekolojik ve çevresel tahribat da raporun kıymetli bir modülünü oluşturuyor.
Raporda, dikkat çeken tespit, talep ve teklifler şöyle:
“Türkiye tarihinin en büyük toplumsal katliamlarından biri olarak kayda geçen 6 Şubat sarsıntılarının akabinde geçen iki yılda, devletin ve piyasanın sarsıntı bölgesine dönüşüyle yaşanan olağanlaşma süreci, insanca bir ömrün minimum şartlarının sağlanması değil, toplumsal katliamın olağanlaştırılması süreci olarak yaşanmıştır. Resmi datalara nazaran 6 Şubat sarsıntılarında 24 bin 147, 20 Şubat sarsıntılarında de 6 kişi ömrünü yitirmiş, birinci kademede 80 bin 323 yapı yıkılmış ya da ağır hasar görmüş, kentte yaşayan 563 bin 751 kişi zelzelenin çabucak akabinde göç etmiş, 11 Eylül 2023’te okulların açılması ile 440 bin kişi kente geri dönse de 100 binin üzerinde Hataylı bu süreçte kente geri dönmemeyi tercih etmiştir.
“Resmi 135 kayıp müracaatının 83’ü Hatay’dan yapıldı”
Depremler nedeniyle yapılan resmi 135 kayıp müracaatından 83’ü Hatay’dan yapılmıştır. Sarsıntılarda kent merkezindeki kamu ve özel bütün hastaneler, belediye ve valilik dahil resmi kurum binaları, kültürel ve tarihi merkez, işletmeler dahil olmak üzere merkez ilçe Antakya’nın dörtte üçü yıkılmıştır. Kentteki kuralsız inşaat süreci yolları tehlikeli hale getirmiş, ölümlü ve yaralanmalı trafik kazaları 2023’te 2022’ye nazaran yüzde 16 oranında, 2024’te de 2023’e nazaran yüzde 25 oranında artmıştır. Yerleşim alanlarının içinde ya da yakınında kurulan beton santralleri ve taş ocakları, asbest ve silika içeren toz bulutlarının havayı, toprağı ve suyu kirletmesi, Dünya Sıhhat Örgütü’nün hudut kıymetlerini dört kat aşan hava kirliliği nedeniyle halk sıhhati göstergelerinde önemli bozulmalar görülmektedir.
“ÇED gerekli değildir’ kararları Hatay’ın tabiatının idam fermanı oldu”
Bebek vefat oranlarında Türkiye ortalamasının iki katına ulaşan kentte, kanser, kardiyovasküler ve teneffüs yollarına bağlı hastalıklarda tırmanış görülmekte, çocuklarda bodurluk gözlenmektedir. Sıhhat işçileri ağır çalışma şartları nedeniyle tükeniş yaşarken Antakya’daki sıhhat işçisi sayısı yarı yarıya azalmıştır. ‘ÇED gerekli değildir” kararları Hatay’ın tabiatının idam fermanı olmuş, beton santralleri ve taş ocakları kent hayatını olumsuz etkilediği üzere, ekosistemde büyük bir yıkım yaratmış, ziraî üretimde de toza bağlı önemli düşüşler kaydedilmiştir.
“Sağlıklı elektrik hizmeti sunulmayan depremzedeler kaçak elektrik kullanımı ile suçlanmakta”
Bir öğün fiyatsız yemek, içilebilir su ve fiyatsız servis talebi karşılıksız kalmış; dezavantajlı durumdaki öğrenciler için takviye ve telafi programları uygulamaya geçirilmediği için okul terkleri çoğalmıştır. Hükümet kamu okulları yerine özel okulları ve dini eğitim kurumlarını teşvik etmektedir. Kentte zelzele öncesi halihazırda yetersiz olan güç altyapısı, zelzelenin akabinde daha da berbatlaşmış, elektrik ve bağlantı hizmetlerinde kesinti ve arızalar iki yılın sonunda hala giderilememiştir. Sağlıklı elektrik hizmeti sunulmayan depremzedeler kaçak elektrik kullanımı ile suçlanmakta, para cezaları ve fahiş faturalarla karşı karşıya bırakılmaktadır.
“Hatay’da ceza mahkemeleri aktif bir biçimde işletilmemekte zelzele cürümlerinin üstü örtülmektedir”
Elektrik Mühendisleri Odası’nın konteyner kentlerin kuruluş sürecindeki istekli fiyatsız denetleme talebini geri çeviren devlet, gerekli denetlemelerin yapılmasını ihmal etmiş ve yetersiz tesisatlar nedeniyle kimilerinde can kayıplarının da yaşandığı yüzlerce konteyner yangını gerçekleşmiştir. Kentteki acil yatırım muhtaçlığına karşın elektrik dağıtım işlerini yürüten Toroslar EDAŞ ise yatırımları durdurmuş ve işçi azaltmaya yönelmiştir. Hatay’da ceza mahkemeleri aktif bir formda işletilmemekte sarsıntı hatalarının üstü örtülmektedir. Yurttaşlar ödemekte zahmet çektikleri dava masrafları ve yanlarında değil karşılarında duran bir devlet aygıtı gördükleri için yargı sisteminden umutlarını kesmekte, tüzel düzlemde hak aramaktan geri durmaktadır.”
