İzmir Ticaret Odasının (İZTO) 2024 yılı son olağan meclis toplantısı yapıldı. İzmir Ticaret Odası Başkanı Mahmut Özgener, 2023’te Türkiye iktisadı yüzde 5,1 büyürken, İzmir’in yalnızca yüzde 0,9 büyüdüğünü belirterek, daralmanın sanayi, tarım ve inşaattan kaynaklandığını tabir etti.
İzmir Ticaret Odası, 2024 yılının son meclis toplantısı olan Aralık ayı olağan meclis toplantısı Meclis Lideri Selami Özpoyraz idaresinde, Yönetim Kurulu Lideri Mahmut Özgener ve meclis üyelerinin iştirakiyle İzmir Ekonomi Üniversitesinde düzenlendi. Türkiye iktisadına ait açıklamalarda bulunan Özgener, İzmir’in ekonomik büyüme olarak Türkiye’nin gerisinde kaldığına dikkat çekti. İzmir’in 2023 yılında Türkiye ortalamasının altında kalmasının başta gelen sebeplerinin sanayi, tarım ve inşaat bölümlerinde yaşadığı daralma dan kaynaklandığını belirten Özgener, “2023 yılı özelinde etraf vilayetlerin sanayi alanındaki büyümeleri göz önüne alındığında, İzmir’in hizmetler bölümü alanındaki yatırımlarını ve kapasitesini artırmasının ve verimliliği artırıcı her türlü teknolojik ve beşeri sermaye yatırımdan faydalanmasının ne kadar kıymetli olduğu anlaşılıyor” dedi.
“İzmir Türkiye’nin gerisinde kaldı”
İzmir’in ekonomik büyüme olarak Türkiye ortalamasının çok gerisinde kaldığını kaydeden Özgener, “Türkiye İstatistik Kurumu’nun 12 Aralık’ta açıkladığı Vilayet Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, 2023 bilgileri. Buna nazaran, 2023 yılında yüzde 5,1 büyüyen ve 1 trilyon 130 milyar dolar olan Türkiye iktisadından İstanbul toplam Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’dan yüzde 30 hisse alarak 363 milyar dolarlık bir ekonomik büyüklüğe işaret etti. Kişi başı geliri ise 21 bin 741 dolar. Tıpkı periyotta, İzmir’in ekonomik büyüklüğü 66 milyar dolar; kişi başı geliri ise 15 bin 369 dolar oldu. Türkiye iktisadı 2023 yılında yüzde 5,1 büyümesine karşın, İzmir iktisadının büyümesinin ise yüzde 0.9 ile hudutlu kaldığını görüyoruz. Ayrıyeten kentimizin son dört yıllık büyümesinin, Türkiye ortalamasının altında kalması da dikkat çekiyor” diye konuştu.
“Sanayi, tarım ve inşaat kesimi daraldı”
İzmir’in 2023 yılında Türkiye ortalamasının altında kalmasının başta gelen sebeplerinin sanayi, tarım ve inşaat kesimlerinde yaşadığı daralmadan kaynaklandığını söyleyen Özgener, “Sanayi dalının ülke genelinde yüzde 1.7 büyümesine karşın kentimizde yüzde 3.6 daralmış olması. Benzeri bir formda tarım ve inşaat dalları de ülkemiz genelinde büyümelerine karşın 2023 yılında İzmir’de daralıyorlar. Kentimizin büyümesi yüzde 2.3 ile hizmet dalı kaynaklı; ancak bu, başka dallardaki daralmayı bertaraf etmeye kâfi bir büyüme değil. 2023 yılı özelinde etraf vilayetlerin sanayi alanındaki büyümeleri göz önüne alındığında, İzmir’in hizmetler dalı alanındaki yatırımlarını ve kapasitesini artırmasının ve verimliliği artırıcı her türlü teknolojik ve beşeri sermaye yatırımdan faydalanmasının ne kadar kıymetli olduğu anlaşılıyor” diye vurguladı.
“2025’de resesyon görülmeyecek”
2025 yılı için genel beklentinin, resesyonun görülmediği, yani yumuşak iniş senaryosunun gerçekleştiği bir ekonomik durumun ortaya çıkmasının yüksek olduğunu belirten Özgener, “Ülke ekonomilerinin pandemi öncesindeki periyoda geri dönebilecek güçte toparlanması şu basamakta mümkün görünmüyor. Misal bir formda de, enflasyonun pandemi öncesi periyoda kıyasla düşük de olmayacağı varsayım ediliyor. Bu kapsamda, faiz oranlarının 2025 yılında düşmeye devam edeceği, lakin 2010’lu yıllara nazaran bu düşüşün sonlu olacağı düşünülüyor” dedi.
2025 yılında Türkiye’nin yüzde 3’lük büyümesinin yüklü olarak fizikî sermaye artırımından geleceği iddia edildiğini söyleyen Özgener, “Uluslararası finans kurumlarının ülkelerin borç yükü ve maliye siyasetleri ile ilgili ise fikir ayrılıkları bulunmakta. Kimi yatırım bankaları yüksek borçluluk oranlarının ülkelerin bütçe harcamaları üzerine baskı kurabileceğini düşünürken, birtakım kurumlar ise 2010’lardaki nakdî genişleme sürecinin, maliye genişleme süreci ile yer değiştireceğini düşünüyor. Ülkelerin bilhassa yeşil dönüşüm için yapmaları gereken güç ve altyapı yatırımları nedeniyle, büyümenin kamu yatırımlarından dayanak alacağı bir 10 yıla girildiği öngörülüyor. Avrupa Birliği’nin bu mevzuya öncelik vermesinin, Türkiye açısından bir fırsat olduğunu tahlil ediyoruz. Kelam konusu 10 yıllık süreçte faizler eskisi kadar düşük olmayacaksa da, yatırımların bir formda devam edeceği öngörülüyor. Bu nedenle, önümüzdeki periyotta maliye siyasetlerinde daraltıcı tercihlerin beklenmediğini söyleyebiliriz” diye konuştu.
“Aylık datalar istenilen düzeyde değil”
Türkiye’de enflasyonun düşürme konusunda başka ülkeler kadar süratli sonuç alamadığını fakat ekonomik programın da tesiriyle makroekonomik dengelerin bozulduğu 2022-2023 devrinden 2024’e gelindiğinde birçok ekonomik kazanımların elde edildiğini lisana getiren Özgener, “Merkez Bankası rezervlerinin artması, Kur Muhafazalı Mevduat’ın azalması, Türk Lirası varlıklara olan ilginin artması ve cari açığın yeterli bir düzeye gelmesi, ekonomik manada umut verici gelişmeler. Öte yandan, enflasyonun azalmaya başladığını lakin dezenflasyon sürecinin gereğince tesirli olmadığını görüyoruz. 2025’in ana konusu tekrar enflasyonla uğraşın devamı ve enflasyonla çabayı makul bir düzeye getirmek. Buna bağlı olarak da faizlerin ne vakit ve ne süratle düşeceğini de tartışacağız. Enflasyonla uğraşımız devam ediyor ve trend olarak kimi alt kalemlerde olumlu gelişmeler olduğunu görüyoruz; lakin aylık bilgiler hala istenilen düzeylerden yüksek. Dezenflasyon sürecinde, Merkez Bankası siyaset faiz oranı ve para siyaseti kararları ile birlikte maliye siyasetlerinin eş güdüm içerisinde belirlenmesi gerektiğine inanıyoruz. Merkez Bankası Aralık ayında siyaset faiz oranını indirse bile, beklentiler ve gerçekleşen sayılarla birlikte piyasaları yönlendirebileceğine inanıyoruz” diye belirtti.
Özgener’den minimum fiyat yorumu
Açıklanan taban fiyatın 2024 sene sonu enflasyonunun, gelecek yıl Merkez Bankası’nın beklediği yüzde 21 enflasyonun ortalaması alınarak hesaplandığını tabir eden Özgener, “2025 taban fiyat artış suratı, geçmiş enflasyona endeksli değil; ancak büsbütün de beklenen enflasyona endeksli değil. Bu kademeden sonra, başka fiyatlandırma ve fiyatlandırma kararlarının nasıl alınacağı kritik kıymet taşıyor. Özel daldaki fiyatlandırmaların ve hizmet dalında fiyatlandırmaların minimum fiyat artışının üstüne çıkmaması gerekiyor. 2025 yılı minimum fiyatının direkt ve dolaylı tesirlerinin yanı sıra, beklentiler üzerindeki tesiri de olacak. Bütün bu gelişmeler, enflasyonun 2025’te yüzde 30’un altına gerilemesini ve faizlerin düşüş suratını belirleyecek” biçiminde konuştu. – İZMİR
