Bu yıl global ekonomik belirsizlikler, siyasi gerginlikler ve liderlik çekişmeleri ortasında büyük gelişmeler yaşandı. Savaşlar, seçimler ve politik çalkantılar 2024 yılında öne çıkan olaylardan oldu.
Dünya nüfusunun yarısına yakını sandık başına giderken, ABD’de tekrar Trump periyodunun kapısı açıldı.
2024’te Orta Doğu’da ve Ukrayna’daki çatışmalar sürat kesmeden devam ederken, Güney Kore’de sıkıyönetim krizi yaşandı.
7 Ekim 2023’te başlayan Hamas ile İsrail ortasındaki savaş, tahlil belirtisi olmaksızın Orta Doğu’yu etkilemeye etmeye devam etti.
Türkiye’nin yanı başında da Suriye rejiminin çöküşü manşetlere çıktı. 61 yıllık rejim Beşar Esad’ın ülkeyi terk etmesiyle sonuçlanan 12 günlük müddet içinde çöktü.
Seçim yılı
2024 yılı, Amerika Birleşik Devletleri’nden Rusya’ya kadar 30’dan fazla ülkenin seçim düzenlediği kıymetli bir seçim yılı oldu.
Güney Asya, Pakistan ve Hindistan’da seçimler düzenlendi. Pakistan’da Şahbaz Şerif Başbakanlık vazifesini korurken, Hindistan’da Narendra Modi zafere ulaştı.
Rusya’da bilhassa dikkat alımlı bir olay, Lider Vladimir Putin’in 24 yıllık iktidarını altı yıllık bir periyot daha garanti altına alarak uzattığı Mart 2024’te gerçekleşti.
Seçim yılı, Donald Trump’ın siyasi bir dönüş yaptığı ABD’de bir finalle sona erdi. 5 Kasım’da Amerikalı seçmenler Trump’a kıymetli bir zafer kazandırdı.
Avrupa’da parlamento seçimlerinde ise çok sağın yükselişi teması öne çıktı. Fransa’da Cumhurbaşkanı Macron parlamento seçimlerinden sonra seçim kumarı oynarken, seçimlerden sonra misyona gelen hükümetin ömrü yaklaşık üç ay ile tarihin en kısa hükümet periyodu oldu.
Almanya’da da mevcut başbakan Scholz’un düşen popülaritesi sonrasında itimat oylamasından kâfi sonucu alamamasıyla ülkede erken seçim kararı alındı.
Orta Doğu’da jeopolitik tansiyon düşmedi
Gazze ve Lübnan’a yönelik taarruzlarının akabinde İsrail, Suriye’ye bir dizi hava saldırısı düzenleyerek bölgedeki gerginliği daha da tırmandırdı.
Bu hücumlar, Suriye hükümet güçleri ile isyancı kümeler ortasındaki ağır çatışmaların ortasında gerçekleşti. Kasım 2024’te, çatışmalarda 300’den fazla kişinin öldüğü bildirildi ve her iki tarafta da kayıplar arttı.
Suriye’nin ikinci büyük kenti olan Halep’teki durum, isyancı güçlerin kenti ele geçirmesiyle daha da berbatlaştı.
Suriye’de 61 yıllık rejim çöktü
Suriye’de 1963’de iktidara gelen Baas Partisinin 61 yıllık iktidarı, başşehir Şam’ın rejimin denetiminden çıkmasıyla çöktü.
Suriye’nin kuzeyindeki Halep ilinin batı kırsalında 27 Kasım’da Esad rejimi güçleriyle rejim tersi silahlı kümeler ortasında çatışma başladı.
30 Kasım’da Halep’in merkezinin büyük kısmını rejim güçlerinden alan rejim zıddı kümeler, birebir gün tüm İdlib genelinde hakimiyet sağladı.
Şam’ın güneybatısında Esad rejimi güçlerine karşı ilerleyen kümeler 7 Aralık’ta başşehrin güney banliyölerine girdi. Rejim güçleri de Şam’da Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve milletlerarası havalimanından çekildi.
Rejim tersi silahlı kümelerin başşehre hakim olmaya başlamasıyla Esad rejimi 8 Aralık sabahı kısa müddette başşehrin tüm denetimini kaybetti.
Rusya-Ukrayna savaşı sürat kesmedi
Ukrayna’daki savaş üçüncü yılına girerken kayıplar artmaya devam etti.
Amerikan medyası, 2024 sonu prestijiyle yaklaşık 57 bin Ukraynalı askerin öldürüldüğünü bildirirken, çeşitli Batı kaynaklarından gelen iddialar, Rus tarafındaki vefat sayısının değerli ölçüde daha yüksek olduğunu gösteriyor. BBC’nin Eylül 2024 tarihli raporuna nazaran, devam eden çatışmada 70 bin Rus askeri öldürüldü.
AB Kurulu datalarına nazaran 24 Şubat 2022’de başlayan savaşta AB Ukrayna’ya 88 milyar euronun üzerinde finansal, insani ve askeri takviye sağladı.
Rusya’ya karşı toplam 14 yaptırım paketi kabul eden AB, savaştan kaçan 4,2 milyon kadar Ukraynalıya oturum, eğitim, sıhhat ve çalışma alanlarında hizmet sağlamaya devam ediyor.
Güney Kore’de sıkıyönetim krizi
Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol, 3 Aralık gecesi televizyonda yaptığı konuşmada, “muhalefetin devlet aykırısı aktivitelere karıştığı” gerekçesiyle sıkıyönetim ilan etti lakin parlamentonun, yaptığı oylamada kararı kaldırması ve akabinde bunun Bakanlar Heyetinde onaylanmasıyla geri adım attı.
Ulusal Mecliste yapılan acil oturumda sıkıyönetim kararının kaldırılmasına ait verilen önerge, 190 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. Ulusal Meclis Başkanlığı Ofisi, sıkıyönetimin, yapılan oylamanın akabinde “hükümsüz” hale geldiğini açıkladı. Bunun üzerine Bakanlar Şurasını toplayan Yoon, kabinenin onayının akabinde sıkıyönetimi sona erdirdiğini duyurmuştu.
Ana muhalefetteki Demokrat Parti ve 5 küçük muhalefet partisinin, sıkıyönetim ilanının anayasaya ters olduğu gerekçesiyle Yoon’un azli için meclise sunduğu önerge, 7 Aralık’ta yapılan oylamada nitelikli çoğunluğa ulaşılamadığı için reddedildi.
Muhalefet partilerinin tıpkı münasebetle sunduğu ikinci önerge, 14 Aralık’taki oylamada bu defa nitelikli çoğunluk sağlanarak kabul edildi. Meclis tarafından azli istenen Yoon, Anayasa Mahkemesinin hakkında vereceği karara dek misyondan süreksiz uzaklaştırıldı, yerine Başbakan Han Duck-soo vekâleten getirildi.
İklim değişikliğinin tesirleri
2024 yılı, dünyanın çabucak her köşesini etkileyen çok hava olaylarıyla büyük ölçekli iklim değişikliklerine şahit oldu.
Sıcak hava dalgaları, seller, beklenmedik yağmurlar ve kasırgalar büyük tahribata yol açarak yaygın yıkıma ve can kaybına neden oldu.
Japonya, Tayland, Fransa ve ABD üzere ülkeler, güçlü kasırgalar ve fırtınalar nedeniyle binlerce can kaybıyla en çok etkilenenler ortasındaydı. 2024, ayrıyeten tarihin en sıcak yılı olarak kaydedildi ve global sıcaklıkların sanayi öncesi düzeylerin 1,5 santigrat derece üzerindeki kritik eşiği birinci sefer aştığı yıl oldu.
