Nesli Tehlikede Olan Yabani Bitki ve Hayvan Çeşitlerinin Milletlerarası Ticaretine Ait Kontratı (CITES) ile 1975’te muhafaza altına alınan salep bitkisinin üretimi Türkiye’de, en fazla Samsun’da yapılıyor. Samsun’da çoğaltım hedefli salep üretimi bu yıl 115 dekar alanda 63 ton olurken, besin emelli salep üretimi 71 dekar alanda 42,5 ton olarak kayıtlara geçti. Salep Samsun dışında ayrıyeten Aydın, Balıkesir, Kahramanmaraş ve Burdur üzere vilayetlerde de üretiliyor.
‘PİYASAYA SAF OLARAK SÜRÜLMEKTE’
19 Mayıs Ekolojik Üreticiler Eğitim ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Hakkı Karaman, “Ürettiğimiz salebin yaş olarak alım fiyatı önümüzdeki yıl bahar ayında 500 TL düşünülüyor. Kurutulduğu vakit 5-6 kilogramdan 1 kilogram çıkıyor. Bu da kuru fiyatı, kurutma kıvamına nazaran 3 bin TL’den alınacak. Öğütüp işledikten sonra paketlenmiş hali firmamız tarafından piyasaya saf olarak sürülmekte. Bunun da kilosu 6 bin TL’den olacak. Bu eserin hem ekonomik kıymeti hem de sıhhat açısından çok yararlı olduğu için katkısız kullanılmasını tavsiye ediyoruz. Ülkemizde bunun daha çok yaygınlaşması için bakanlığımızın 2025 yılını tıbbi aromatik yılı olarak ilan ettiğini duyduk. Bu hususta da üretimin çoğalması için gerekli takviyelerin verilmesini istiyoruz” diye konuştu.
‘ÜRÜN ÖLÇÜSÜ, EN FAZLA 19 MAYIS İLÇESİNDE’
2024 yılında salepten 12-13 milyon TL gelir elde edildiğini belirten Karaman, “2024 yılı hasat devrinde 19 Mayıs ilçemizden ve çeşitli ilçelerden üretim yapan çiftçilerden aldığımız ölçü yaklaşık olarak 25 ton ölçü civarında. Bunun bir kısmını kurutup işleyerek, bir kısmını da kuru olarak başka firmalara satıldı. Bundan da ilçemize yaklaşık olarak 12-13 milyon TL üzere bir gelir sağlandı. Türkiye genelini düşünürsek, bizden sonra bu işe başlayan firmaların yahut üreticilerin maliyeti yüksek olduğu için küçük alanlarda başladıkları ve şu anda çoğaltma etabında oldukları için piyasaya sürülen eser ölçüsü, en fazla 19 Mayıs ilçesindedir. Öbür vilayetlerde piyasaya besin olarak sürülen eser çok az ölçüdedir. Ortalama Türkiye genelini düşünürsek, besin olarak piyasaya sürülen eser şu anda 10 ton üzere işlenmiş bir eser var” dedi.
‘ÇİFTÇİLERİMİZ TEREDDÜTLÜ’
İlk sefer salep üretecek olanlardan alınması planlanan fiyatlara de reaksiyon gösteren Karaman, “25 Kasım 2024 tarihinde yayınlanan bir yazı ile salep bitkisinin doğal çiçekli soğanlar ortasında olduğunu ve bunun üretiminin yerinde tespiti, birinci kaydı ve geçmişe dönük Çiftçi Kayıt Sistemi’nin (ÇKS) güncellenmesi için gelen yazıda çiftçi başına bin 745 TL, nisan-mayıs ayındaki hasat devrinde de tekrar bin 745 TL fiyat alınacağı yazısı geldi. Bununla ilgili çiftçilerimiz tereddütlü. Bir besin eserinden bu türlü bir fiyatın alınması, öbür besin eserlerine de emsal gösterilerek üreticinin önünün kesilmesi üzere bir bahis ortaya çıkmıştır. Bununla ilgili süreci başlatıyoruz. Bakanlıkla yaptığımız görüşmelerde uzlaşma sağlanarak, bu fiyatın ödenmemesi konusunda vatandaşlara tekrar bilgi vereceğiz” diye konuştu.
‘FAYDALANMA ÇALIŞMALARI YETERSİZ’
Türkiye’nin 3 bin 700 endemik bitki tipi ile Avrupa’yı geride bıraktığını lakin faydalanma oranının yalnızca yüzde 0,4 olduğunu belirten Karaman, “Salep bitkimizin 2019 yılı memleketler arası bitki araştırma kurulunun raporuna nazaran tüm Avrupa ülkelerinde faydalanılabilen bitki tiplerinin sayısı, yaklaşık 700 adet civarında olduğu söyleniyor. Yalnızca Türkiye’de 3 bin 700 adet civarında tespit edildiği söylenmekte. Faydalanma oranı Avrupa’da yüzde 74,5, Türkiye’de yüzde 0,4’tür. Bununla ilgili yapılan çalışmaların yetersiz olduğunu görmekteyiz. Bizim 2014 yılında kurduğumuz Ekolojik Üreticiler Derneği’nin çalışmalarıyla ülkesinde, kendi coğrafyasında, kendi ikliminde yetişen, sıhhate, insanlara ve iktisada katkısı olan bitkileri çalışmalar yapıldıktan sonra tarıma alarak ülkemize katkı sağlama emeliyle kurduk” dedi.
