1993 yılından bu yana ABD’deki Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) iktisat profesörü olarak vazife yapan Acemoğlu, iktisat politik alanındaki çalışmalarıyla dünyaca tanınan saygın bir isim. Türkiye kamuoyu bilhassa içinden geçtiğimiz ekonomik kriz sürecinde, Acemoğlu’nun “Memleket iktisadı nasıl düzelir?” yolundaki açıklamalarını sık sık dinledi.
(İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, mükafatı “kurumların nasıl oluştuğu ve refahı nasıl etkilediği konusundaki çalışmalarından dolayı” Acemoglu, Johnson ve Robinson’a vermeye karar verdi.)
Ancak, ‘Nas’tan ‘Neo-klasik iktisat niyetinden epistemolojik bir kopuşu temsil eden heterodoks yaklaşıma savrulan AKP iktidarı, memleketin birçok pahalı evladı üzere Daron Acemoğlu’nun da tahlil tekliflerini dinlemedi. Pekala, Acemoğlu’nun iktisadın kurtuluşu için sunduğu reçetesinde ne var?
DEMOKRASİNİN DEVAMI MUTLULUKTA
– Bağımsız yargı ve gerçek bir adalet gerçekleştirilmelidir. Yalnızca hukuk devleti ve adalet yetmez; bununla birlikte gelirler ortasındaki uçurumu engelleyecek toplumsal adalet ve bunu sağlayacak bir toplumsal örgütlenme de gerekli. Ayrıyeten, gelecek inşası için üniversal değişim ve gelişmeleri yakalayacak bir eğitim mecburidir. Bütün bunların toplamı olarak, daha yaygın bir umut ve elbette memnunluk, demokrasilerin devamını sağlar.
– Türkiye’nin ilerlemesinin tek yolu, bu siyasal kurumları kuvvetlendirmek ve başkanlık sistemini en hakikat formda parlamenter sisteme geri çevirmektir. Lakin, sistem kadar kıymetli öteki bir şey daha var: bağımsız yargı. Başkanlık sisteminin geri çevrilmesi, basının ve sivil toplumun özgürlüğünün ve sesinin artırılması gerekiyor.
– Türkiye’nin bugüne kadarki büyümesi bir üst, bir aşağı biçiminde oldu. Şu anki program ne; faizleri azıcık çıkaralım, enflasyonu azıcık düşürelim, yabancı sermayeden para alalım ki birkaç sene daha iktisat devam etsin. Bu şekilde treni kaçırırız. Kalkınma programı lazım. Lakin şu an uygulanan programın neoliberal bile olmadığını düşünüyorum; bir aşağı, bir üst.
