Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği’nin, 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sıhhati, Gıda ve Yem Kanunu ile Mesken Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’nin ilgili kararları doğrultusunda hazırlandığını açıkladı.
Yumaklı, yeni yönetmelik ile sahipsiz hayvanların popülasyon denetimi konusunda Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ilgili üniteleri, mahallî idareler, vilayet hayvanları muhafaza şuraları ve başka yetkili kurumların sorumluluklarının daha detaylı bir halde belirlendiğini belirtti. Ayrıyeten, mesken hayvanlarının sahiplenme şartları ile hayvan sahiplerinin misyon ve sorumluluklarının da netleştirildiğini tabir etti.
Yumaklı, düzenlemeyle sahipsiz hayvanların toplanmaları, hayvan bakımevlerine götürülmeleri, rehabilite edilmeleri ve hayvan bakımevlerinde tutulmaları hususlarındaki süreçlerinde açıklandığına işaret ederek şu bilgileri verdi: “Hayvan bakımevleri, doğal ömür alanları ve özel hayvan yaşamevlerinin haiz olması gereken kaideler ve çalışma teknikleri ile sahipsiz hayvanların popülasyon denetimi kapsamında buralarda yapılacak iş ve süreçler sıralandı. Yönetmelik,hayvan refahının korunması, gözetilmesi ve hayvanların sağlıklı şartlarda hayatlarını sürdürmeleri için son derece detaylı düzenlemeler içermektedir. Ayrıyeten lokal idareler başta olmak üzere tüm ilgili kısımlara de bu bahiste sorumluluklar yüklemektedir.”
Aynı vakitte, yönetmelikle vilayet hayvanları müdafaa konseylerinin çalışma yordam ve asıllarının belirlenerek ilgili kanun kapsamında yapılacak kontroller ile idari yaptırımların uygulanması sistemlerinin de ele alındığının altını çizen Yumaklı, “Uygulama yönetmeliği, toplum sıhhatinin korunması ve hayvan refahının gözetilmesini amaçlamaktadır. Münasebetiyle düzenleme, kurallara uyan ve hayvan refahını gözeten hayvan sahiplerinin de haklarını korumaktadır” değerlendirmesinde bulundu.
YÖNETMELİĞİN AYRINTILARINDA NELER VAR?
Yönetmelik ile sahipsiz köpeklerin toplanmasına ait prosedürler, hayvan bakımevlerine getirildiklerinde işleyecek süreç ile sonrasında hayvan bakımevi/doğal hayat alanlarında tutulmaları ve sahiplendirilmeleri mevzuları ayrıntılandırıldı. Sahiplenilebilecek hayvan tarifi yapılarak toplanan hayvanlardan hangilerinin rehabilite edilerek sahiplendirilmek üzere hayvan bakımevi/doğal hayat alanlarında tutulabileceği açıklığa kavuşturuldu. Mesken Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’nin ilgili kararlarının uygulanması kapsamında, sahipsiz hayvan popülasyonunun sorun yarattığına dair kararı alacak yetkili merci olarak belediye meclisleri görevlendirildi.
Kanunda yapılan yeni düzenleme ile benimsenen “Yakala-kısırlaştır-tut/sahiplendir” metodu kapsamında; belediyelerce yakalanarak rehabilite edilen hayvanların hayvan refahı unsurları gözetilerek barındırılacağı “doğal ömür alanları” tanımlanarak hayvan bakımevleri ile birlikte özellikleri belirlendi. Bakanlıktan müsaade alınmak suretiyle gerçek yahut özel hukuk hukuksal şahıslarınca kurulacak ve hayvanların sahiplenerek barındırılacağı “özel hayvan yaşamevleri” tanımlanarak özellikleri belirlendi. Hayvan bakımevi, doğal ömür alanı ve özel hayvan yaşamevlerinde, başta hayvanların tutulacakları alanların büyüklükleri olmak üzere (6 aylıktan küçük hayvanlar ile küçük ırklar için 8 metrekare , büyük ırk hayvanlar için 10 metrekare) refah kuralları ve öbür fizikî koşullar karar altına alındı.
Düzenlemeyle rastgele bir nedenle sahiplendiği hayvana bakamayacak olan vatandaşlar için tahlil getirildi. Bu hayvanları sokağa bırakmak yerine bakım kaideleri yasa ve yönetmeliklerle belirlenmiş barınaklara bırakmalarının önünün açıldı. Bu minvalde, yasal düzenleme ile mahallî idarelere bakımevlerinin sağlıklı şartlarda hizmet vermesi için bütçe ayırmaları konusunda da mecburilik getirilmiş oldu. Münasebetiyle yönetmelik, hem hayvanların hayvanseverler ile sağlıklı şartlarda ömürlerini sürdürmeleri, bunun mümkün olmadığı durumlarda da bakımevlerinde sağlıklı kurallarda tutularak tekrar sahiplendirilmelerini öngörüldü.
HAYVAN SAHİPLERİNİN VAZİFELERİ VE HAYVAN SAHİPLENME ŞARTLARI
Hayvan sahiplerinin; hayvanlarını dijital sistemlerle kayıt altına aldırması, hayvanlarına uygun bakım besleme kaidelerini sağlaması, vilayet hayvanları müdafaa heyetlerinin alacakları kararlara uyması ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kararları doğrultusunda hayvan sahiplenmeleri öngörüldü. Hayvan sahipleri, hayvanlarının insanlara, öbür canlılara ve etrafa mümkün ziyanlarını önlemek ve gerekli önlemler almalarına karşın gerçekleşen ziyanları tazmin etmekle yükümlü tutuldu. Kat Mülkiyeti Kanununa tabi meskenlerde, bahse mevzu kanun doğrultusunda oluşturulan idare planlarında meskende hayvan beslenmesine müsaade verilmesi halinde bireylerin hayvan sahiplenmelerini sağlayan düzenlemeler yapıldı.
Hayvanını terk edenler ve bir yıl içinde birden fazla kere kaybedenler 3 yıl hayvan sahiplenemeyecek
Düzenleme doğrultusunda şahıslar, hayvan bakımevlerinden vilayet hayvanları muhafaza heyetlerinin belirlediği sayıda hayvan sahiplenebilecek. Sahiplendiği hayvanı terk ettiği gerekçesiyle idari yaptırım uygulananlar, tıpkı takvim yılı içerisinde birden fazla hayvanını kaybedenler ile hayvanını birebir takvim yılı içerisinde birden fazla kere kaybedenler 3 yıl müddetle hayvan bakımevlerinden hayvan sahiplenemeyecekler.
BAKANLIĞIN ÜNİTELERİ İLE İLGİLİ KURUM/KURLUŞLARIN MİSYON VE SORUMLULUKLARI
Yönetmelikte yapılan düzenleme ile ayrıyeten, sahipsiz hayvanlar ile ilgili süreçlerde, “yerel yönetim” kavramına açıklık getirilerek vilayet özel yönetimleri, büyükşehir ve büyükşehir ilçe belediyeleri, vilayet belediyeleri, öbür ilçe ve belde belediyelerinin vazifeli olduğu belirtildi. Mahallî idareler sahipsiz köpekleri toplamakla, bakımevine alınan köpeklerden; insan ve hayvanların hayatı ve sıhhati için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları denetim edilemeyen, bulaşıcı yahut tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olanlara Kanunun 13’üncü unsuru kararlarını uygulamakla; sahiplendirmeye uygun hayvanların sahiplendirme süreçlerini yapmakla görevlendirildi.
Doğa Muhafaza ve Ulusal Parklar Vilayet Şube Müdürlüklerine, kanunun uygulanmasında lokal idare ve başka kurum kuruluşlar ile uyum; vilayet hayvanları müdafaa heyetlerinin sekretaryasının yürütülmesi, hayvan bakımevi, doğal hayat alanları ve özel hayvan yaşamevlerinin çalışma müsaadelerinin düzenlenmesi ve kanun kararlarının uygulanmasının kontrolü misyonları verildi.
İl Hayvanları Müdafaa Heyetleri, vilayet sonları içinde sahipsiz hayvanların popülasyon denetimi ile ilgili tüm süreçleri koordine etmek; şahısların hayvan bakımevlerinden sahiplenebileceği hayvan sayısını belirlemek, yönetmelik kapsamında kontrole yetkili mercilerin misyon dağılımını belirlemek ve hayvan bakımevlerinin ve doğal ömür alanlarının vilayetteki sahipsiz hayvan sayısına kıyasla yeterliliğini değerlendirmekle görevlendirildi.
BÜTÇE İMKANLARININ AYRILMASI, KULLANIMI VE BAKANLIKÇA MALİ TAKVİYE SAĞLANMASI
Tarım ve Orman Bakanlığınca sahipsiz hayvanlar ile ilgili yürütülecek iş ve süreçlere verilecek mali takviye ve teşvik sağlanacak faaliyetlerin ayrıntıları yönetmelikte 40. Hususta karar altına alındı. Ağustos ayında yapılan yasal değişiklikle nüfusu 25 binin üstünde olan mahallî idareler, bütçelerinin binde 5’ini, büyükşehirler ise binde 3’ünü sahipsiz hayvanların bakımı ve rehabilitasyonuna ayırmakla yükümlü tutulmuştu.
Yönetmelikle ise, lokal idareler, hayvan bakımevinin ve doğal ömür alanlarının kapasitelerinin vilayetteki sahipsiz köpek sayısına kıyasla kâfi olduğuna vilayet hayvanları müdafaa kurulunca karar verilinceye kadar, kanun kapsamında ayırmak zorunda oldukları mali kaynağın taban yüzde 50’sini hayvan bakımevi ile doğal hayat alanı üretimine yahut mevcutlarının kapasitesini arttırmaya harcamakla yükümlü tutuldu.
