Avrupa’da Almanya’nın akabinde Fransa da siyasi bir krizle karşı karşıya.
Fransa’da bütçe ile ilgili çok sağın başlattığı sert muhalefet hükümetin durumunu da baskı altına alan bir etaba geçti.
Muhalefet tarafı bütçe için bir ‘mucize’ olması gerektiğini söyleyerek süreci zora sokarken, hükümet ise geri adım atmamakta ısrarlı.
Muhalefet bütçede emekli maaşlarının enflasyona endekslenmesini isterken, hükümet buna karşı çıkıyor. Maliye Bakanı Antonie Armand, “şantaja boyun eğmeyeceğiz” sözleri ile bu teklifleri reddederken, muhalefetin de bu tutuma yansısı sert oldu.
Fransa Başbakanı Michel Barnier hükümetini krizin eşiğine getiren durum merkez sağın parlamentoda kâfi çoğunluğa sahip olmaması. Bu durum çok sağın takviyesini kritik hale getiriyor. Hükümet kâfi dayanağı alamazsa Fransa’yı yeni bir siyasi çalkantı bekliyor.
Ülkede tartışma yaratan bütçenin maksadı, bu yıl iktisadın büyüklüğünün %6,1’ine ulaşması beklenen Fransa’nın artan bütçe açığı üzerinde denetimi yine ele geçirmek. Barnier başlangıçta 40 milyar euroluk harcama kesintileri ve 20 milyar euroluk vergi artışları planlamıştı, lakin bu sayılar konusunda kimi ödünler vermek zorunda kaldı.
Krizin kritik ismi: Çok sağcı Le Pen
Fransa’nın bütçe krizinde çok sağ ve onun lideri konumundaki Marine Le Pen kritik bir pozisyonda bulunuyor.
Le Pen ve Ulusal Birlik partisi, Barnier’in işbirlikleri karşılığında yerine getirmesi bekledikleri Noel öncesi taleplerin giderek artan bir listesini ortaya koydu. Parti, bütçeye dahil edilirlerse otomatik olarak güvensizlik oyuna yol açacaklarını söylediği siyasetler olan bir dizi “kırmızı çizgi” sıraladı.
Ulusal Birlik Başkanı Jordan Bardella da RTL radyosuna yaptığı açıklamada son dakika mucizesi olmadıkça partisinin güvensizlik oyunu devreye alacağını tabir etti.
Le Pen, daha evvel AFP haber ajansına yaptığı açıklamada kırmızı çizgileri karşılanmazsa partisinin hükümeti devirmek için solla birleşeceğini açıkça belirtmişti.
Piyasalarda ses getirmişti
Tüm bu tartışmalar Fransa’da piyasalarda da ses getirmişti.
Tahvil yatırımcıları, krizin tesiriyle Fransa’nın devlet tahvillerinde satışa geçerken 10 yıllık tahvil getirileri Yunanistan 10 yıllık tahvil getirileriyle birebir düzeye geldi.
Yakından izlenen bir risk ölçüsü olan 10 yıllık devlet tahvilleri ile daha inançlı Alman muadilleri ortasındaki getiri makası, yakın vakitte 2012’den bu yana en yüksek düzeyi olan 90 baz puana ulaştı ve Cuma günü yaklaşık 80 baz puana geriledi.
Gelişmeler euro tarafında da tesirli oldu ve euro/dolar paritesi 1,05’in altını test etti.
National Australia Bank Ltd Stratejisti Rodrigo Catril, “Fransa’daki siyasi çalkantılar euroya mutlaka yardımcı olmuyor. Hükümetin güvensizlik oylamasıyla gerçek manada çökmesi belirsizliğe bir katman daha ekleyecektir” değerlendirmesinde bulundu.
Macron’un erken seçim kumarıyla temeli atılan kriz
Fransa’da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Avrupa Parlamentosu seçimlerinde rakibi Marine Le Pen’in partisi Ulusal Birlik’in kazandığı büyük zaferin akabinde erken seçim kararı almıştı.
Bu durum Fransa’da alt meclisi üç kümeye bölmüştü. Macron’u destekleyen zayıflamış bir merkez, solcu bir ittifak ve Le Pen liderliğindeki güçlenmiş bir çok sağ.
Koalisyon mümkün olmadığından, Macron Eylül ayında Barnier’i Fransa’nın karmaşık maliyesini tertibe sokma temel misyonuyla başbakan olarak atamıştı.
Son birkaç haftanın siyasi çalkantılarından evvel bile, Fransa’nın maliyesi, 2024’ün sonunda borcu azaltma planları rayından çıkınca yatırımcılar için giderek artan bir tasa kaynağıydı.
Vergi geliri varsayımların çok altında olduğundan, hükümet artık bütçe açığının başlangıçta planlandığı üzere yüzde 4,4’e düşürmek yerine bu yıl GSYİH’nın yüzde 6,1’ine ulaşmasını bekliyor.
Fransa’da borsa moral kaybetti
Fransa’nın CAC 40 endeksi bu haberler eşliğinde yüzde 1’den fazla düşüşle güne başlarken, Araba üreticisi Stellantis’in payları şirketin CEO’sunun ani istifası nedeniyle sert bir düşüş yaşıyor.
CEO Carlos Tavares’in istifasının akabinde Stellantis’in Paris ve Milano’da listelenen payları yaklaşık yüzde 7 düştü ve bu da araba dalı endeksindeki yaklaşık yüzde 2’lik düşüşe öncülük etti.
Ayrıca ülkenin ana pay senedi endeksi de bankacılık kesimi payları tarafından aşağı çekildi; Credit Agricole, Societe Generale ve BNP Paribas yaklaşık yüzde 2 paha kaybetti.
