Ekrem İmamoğlu, 12’ncisi düzenlenen Brand Week İstanbul’a katıldı. Bu yıl ‘Bir Tarihin Başlangıcı’ temasıyla hayata geçirilen aktifliğin açılışında “Yeni ve Adil Bir Başlangıç Mümkün” başlıklı bir konuşma yapan İmamoğlu, şunları söyledi:
“Normalde bu türlü seçkin bir topluluğa hitap eden her siyasetçi, kendi projelerini, kendi muvaffakiyetlerini anlatmak ister. Sonuçta insanları ikna ettikçe sürdürülebilir muvaffakiyetin mümkün olduğu bir alan, siyaset alanı.
-Ama ben yarın için ilham kaynağı olacak fikirler, trendler ve teknolojiler arayan sizin üzere yaratıcı profesyonellerin olduğu bu salonda, ortak geleceğimize ait bir kıymetlendirme yapmak istiyorum. ‘Bir Tarihin Başlangıcı’ temasıyla düzenlenen Brand Week İstanbul’da açılış konuşmamın başlığını ‘Yeni ve Adil Bir Başlangıç Mümkün’ diye tanımlamak istedim.”
-Sunumuma bir soruyla başlamak istiyorum: Tarihin neresindeyiz? 1990’ların başında Soğuk Savaş sona ermiş, Sovyetler Birliği dağılmıştı; Batı’nın kıymetlerinin galip geldiği ilan edilmişti. Çeşitli siyaset bilimcilere nazaran bu ‘Tarihin Sonu’ydu.
-Çünkü Batı’nın hür piyasa iktisadı ve liberal demokrasisi artık rakipsizdi. Globalleşme her yeri saracak, milletlerarası sistem de daha uyumlu ve daha barışçıl bir yapıya bürünecekti. Lakin, o denli olmadı.
-Dünya, öngörülemeyen bir düzensizlik ve kaos periyoduna sürüklendi. Geride bıraktığımız otuz yılda demokrasiler, sırf gelişmekte olan ülkelerde değil, Batı’da bile önemli zorluklarla yüzleşti. Popülizm, milliyetçilik ve otoriter eğilimler güç kazandı.”
-Keza tarihin bitişiyle ekonomik üstünlüğün Batı’da kalacağı düşünülüyordu. Lakin Çin ve öbür yükselen ekonomiler, Batı’nın bu üstünlüğünün sona ermesinin mümkün olduğunu gösterdi. Bugün Çin, dünyanın ikinci büyük iktisadı.
-Afrika ile Asya’da ise yeni güç merkezleri doğuyor. 2008 global finans krizinden sonra Batı’nın duraklamaya giren ekonomileri, büyüme ve eşitlik sıkıntılarıyla çaba ediyor. Globalleşmenin sonu bile artık konuşuluyor.
-Pandemi ve Ukrayna krizi üzere olaylar, stratejik alanlarda lokal ve ulusal üretimi destekleme gereksinimini ve muhafazacı siyasetleri tekrar öne çıkardı. Ticaret savaşları, global iş birliğini sarsarak içe kapanma devrini başlattı.
-Başta ABD olmak üzere birçok ülkede gümrük pürüzlerinin yükseltilmesi eğilimlerini güçlendirdi. Ne yazık ki dünya çapında barış umudu da gerçekleşmedi. 21. yüzyılın birinci çeyreği, savaş, çatışma ve krizlerle dolu bir devir oldu.”
-Özetle bana nazaran tarih bitmedi, tersine orijinal bir kademeye geçtik. Bu basamakta, zorlukları aşmak ve geleceği tekrar inşa etmek bizim elimizde. Lakin bu yeni etabın nasıl bir dünya getireceği, hangi yolu seçeceğimize bağlı.
-Önümüzde iki seçenek var: Parçalanma, kriz ve düzensizliklerle şekillenen kaotik bir gelecek mi? Yoksa dayanışma, iş birliği ve sürdürülebilirlikle daha uygun bir ömür kurabileceğimiz umut dolu bir dünya mı? Şayet her ülke kendi içine kapanır, toplumlar kutuplaşmayı ve bölünmeyi sürdürürse, karşılaşacağımız tablo çok karanlık.”
“Bugün dünyamızın karşı karşıya olduğu en büyük zorluklardan biri, beş farklı alanda derinleşen adaletsizliklerdir. Bu beş temel adaletsizliğe tahlil üretmeden, daha âlâ bir gelecek inşa etmemiz mümkün değil.
-Öncelikle teknolojik adaletsizlik, günümüzün en büyük sıkıntılarından biri olarak karşımızda duruyor. Teknolojik ihtilal, varlıklı ülkelerde daha fazla zenginlik ve refah yaratırken, birçok fakir ülkeyi daha da geri bırakıyor.
-Dijital iktisada geçiş yapamayan, yüksek teknoloji bölümlerinde rekabet edemeyen bu ülkeler, altyapı ve eğitim yetersizliği nedeniyle büyük bir dezavantaj yaşıyor. Teknolojik eşitsizlik, global eşitsizliği daha da derinleştiriyor.
-Dış şoklara karşı savunmasız hale gelen fakir ülkelerin, gelişmiş ülkelere bağımlılığı her geçen gün artıyor. Bu, gelecekte ulusların fırsat eşitliklerini sağlamak ismine ele alınması gereken derin bir adaletsizliktir… Gelişmekte olan devletlerin düşük gelirde birleşeceği korkusu yaygınlaşıyor.
-Bu riskler Türkiye için gerçek bir beka sorunu olabilir. Teknolojik adaletsizlik, yapay zekayı geliştirme ve sahibi olma konusundaki gecikmeyle birleşirse, matbaayı 300 yıl gecikerek kullanmadan daha sıkıntı şartlarla karşı karşıya kalabiliriz.”
-İkincisi iklim adaletsizliğidir. İklim değişikliği, tüm dünyayı etkilese de bu krizden en çok etkilenenler, bu krize en az katkıda bulunan fakir ülkelerdir. Global karbon emisyonlarının büyük kısmından sorumlu olan varlıklı ülkeler, gelişmiş altyapıları ve ekonomik güçleri sayesinde iklim krizine karşı kendilerini koruyabiliyorlar. Lakin fakir ülkeler birebir talihe sahip değil. Fakir ülkeler, iklim değişikliğinin en yıkıcı sonuçlarıyla yüzleşmek zorunda kalıyor. Bu, adalet kavramını sorgulamamıza neden olan bir durum; zira global sıkıntıdan en az sorumlu olanlar, en ağır bedeli ödüyorlar.”
-Üçüncü olarak göçleri, global eşitsizliğin hem bir sonucu hem de sebebi olarak görmeliyiz. Beşerler, yoksulluktan, siyasi istikrarsızlıktan ve çevresel felaketlerden kaçarak daha inançlı bölgelere ulaşmaya çalışıyor. Lakin göç yükünün bile adil olmayan bir biçimde dağıldığını görüyoruz. Gelişmiş ülkeler göçmenlere kapılarını kapatırken, fakir ülkeler kapasitelerinin çok üzerinde mülteciye mesken sahipliği yapmak zorunda kalıyor.”
-Dördüncü olarak gelir adaletsizliğini konuşmalıyız. Gelir adaletsizliği hem ulusal hem de memleketler arası seviyede toplumları içten içe kemiren en büyük sıkıntıların başında geliyor. Ulusal seviyede, son 20 yıldaki siyasi tercihlerle durmadan artmış olan ekonomik eşitsizlikler, toplumsal huzursuzlukların, parçalanmanın ve toplumsal adaletsizliğin temel sebeplerinden biri oldu.
-Orta direğin zayıflatıldığı, refahın giderek dar bir zümrenin imtiyazına dönüştürüldüğü bu adaletsiz nizamda, dar gelirli kesitlerin hayata tutunabilmeleri her geçen gün zorlaşıyor. Gelir dağılımındaki bu uçurum, toplumsal ahengi tehdit ediyor; toplumsal bütünlüğü derin bir biçimde sarsıyor. Adil gelir dağılımının olmadığı bir toplumda, toplumsal barışın sürdürülebilmesi nasıl mümkün olabilir? Memleketler arası seviyede ise gelir adaletsizliği, ülkeler ortası eşitsizlikleri derinleştiriyor ve global istikrarı sarsıyor.
-Gelişmiş güçlü ülkeler, global ekonomik kaynakların büyük bir kısmını elinde bulundururken, düşük ve orta gelirli ülkeler kâfi yatırımları yapamıyor; altyapılarını geliştiremiyor ve toplumsal refahı sağlayamıyor. Bu durum, güçlü ülkelerin ekonomik ve siyasi güçlerine güç katarken, fakir ülkeleri dış şoklara karşı daha savunmasız hale getiriyor.”
-Son olarak, temsilde adaletsizliğe değinmek isterim. Temsilde adaletsizlik hem ulusların hem de global sistemin en büyük yapısal meselelerinden biri. Ülke içinde temsil adaletsizliği, farklı toplumsal kesitlerin karar alma süreçlerinde gereğince temsil edilmemesiyle kendini gösteriyor. Farklı görüşlerin ve kümelerin haklarının korunması ve her vatandaşın sesinin duyulması, gerçek bir demokrasinin olmazsa olmazıdır. Bir taraftan demokrasiden bahsedip, başka taraftan bir silaha dönüştürdüğünüz yargı marifetiyle seçilmiş siyasetçileri oyun dışına atarsanız, temsilde adaletten bahsedemezsiniz. Bu alanlardaki adaletsizlik, toplumdaki inancı ve toplumsal ahengi zayıflatır, toplumsal huzursuzluğu derinleştirir.”
“KARŞIMIZDA İKİ SEÇENEK VAR”
-Az evvel karşımızda iki seçenek var demiştim: Parçalanma, kriz ve düzensizlikle şekillenen karanlık bir gelecek… Yahut dayanışma ve iş birliğiyle inşa edebileceğimiz umut dolu bir dünya. Ne yazık ki, derinleşen adaletsizlikler her geçen gün daha fazla hayatımızın bir kesimi haline geliyor ve bizi adım adım o karanlık geleceğe gerçek itiyor.
-Adaletsizlikler toplumları bölüyor, inancı sarsıyor ve çoklu krizleri kaçınılmaz hale getiriyor. Şayet bu eğilimleri bilakis çeviremezsek, karşılaşacağımız gelecek, sırf daha fazla çatışma ve daha fazla eşitsizlik içeren bir gelecek olacak.”
-İşte tam da bu noktada, tarih bize açık bir davet yapıyor: Karanlık bir geleceğe sürüklenmektense, birlikte daha umut dolu bir dünya inşa etmek elimizde. Zorlukların büyüklüğü ve globalliği bizi yıldırmamalı.
-Aksine, geleceğimizi nasıl dönüştüreceğimize karar verme fırsatını yakaladığımız bu devirde, kararlılıkla harekete geçmeliyiz. Optimist bir geleceği şekillendirmek için beklediğimiz aktörler bizleriz.
Toplumlar olarak, başkanlar olarak, bireyler olarak. Dayanışma ve işbirliğiyle inşa edeceğimiz daha umut dolu bir dünya ve Türkiye, adalet ve refah odaklı bir yeni siyaset anlayışıyla mümkündür. Ülke olarak, toplumsal refahı artırmak, kıymetlerimizi güçlendirmek ve kaybettiğimiz prestiji ve münasebetleri onarmak ismine kararlı bir yol haritasına gereksinimimiz var.”
“Ben bu hedefle, üç boyutlu bir siyaset öneriyorum: Refah, bedeller ve tekrar inşa. Birinci boyut, refah boyutudur. Refahın sürdürülebilir olması için toplumsal devleti genişletmeli, gelir eşitsizliğini azaltmalı, iş gücünü eğiterek çağdaş iktisada entegre edecek sistemler kurmalıyız. Ekonomik kalkınmamızı sadece mevcut kaynaklarla sonlu tutmak yerine, teknolojiyi yakalayacak ve geleceğin sanayilerine yatırım yapacak bir vizyon geliştirmeli, yeni bir kıssa yazmalıyız. Bizim Türkiye olarak klasik global iktisatta hissemiz yüzde 1. Buna rağmen dijital iktisattaki hissemiz binde 1 civarında. BM tarafından yapılan araştırmalara nazaran, yapay zekanın da ortalarında olduğu 17 ileri teknoloji alanı, 2030 yılına kadar 10 trilyon dolarlık bir pazar yaratacak.
-Bu oran, Hindistan iktisadının mevcut büyüklüğünün yaklaşık üç katı. Refahı gerçek manada yaygınlaştırmak için üretim kapasitemizi, teknolojik altyapımızı ve eğitimli nüfusumuzun gücünü artırmalı, böylelikle ülkemizi her türlü dış şoka karşı daha dirençli hale getirmeliyiz.
-Şayet dünyadaki en büyük birinci 10 iktisattan biri olmak, birinci 10 ihracatçı ülkeden biri olmak üzere maksatlara yanlışsız yürüyeceksek, inovasyon ekosistemine stratejik yatırımlar yapmalıyız.
-Teknolojik ve dijital dönüşümlerle Türkiye’nin endüstrisini, ticaretini, yaratıcı sanayilerini ve ihracatını bir üst lige taşımalıyız. Yeni bir Ulusal Sanayi Siyaseti ve nitelikli insan kaynağı, muteber ve kapsayıcı konsey ve kurallar, ile bilim, teknoloji ve inovasyona dayalı Endüstriyel Strateji belirlemeli, paydaş iktisadı anlayışıyla ülkemizi sıçrayarak kalkındırmalıyız.
-Yeni jenerasyon sanayi siyaset yasası çıkararak bilhassa yüksek teknolojili üretim ve katma kıymetli ihracat yapan stratejik kesimlere, eğitimden yatırımlara kadar uzun vadeli ve uygun şartlarda dayanak sağlamalıyız. Lakin bu yolla sırf ekonomik büyümeyi değil, birebir vakitte toplumsal refahı da artırabiliriz. Bu alanlarda daha fazla gecikmek, ileri ve güçlü ülkelerle aramızın bir daha kapatamayacak kadar açılması sonucu doğurabilir.”
-“İkinci boyut, bedeller boyutudur. Türkiye, hem ülke içinde hem de dünya sahnesinde özgürlükleri, adaleti ve demokrasiyi savunan, bu bedellere sıkı sıkıya bağlı bir ülke olmalıdır. Kıymetlerimizi korumak ve güçlendirmek için içeride güçlü bir hukuk devleti kurmalı, vatandaşlarımızın hak ve özgürlüklerini garanti altına almalıyız. Toplumda hak ve adaleti güçlendirecek, farklı görüşlerin bir ortada ahenk içinde yaşamasını sağlayacak bir anlayışı hâkim kılmalıyız. Ayrıyeten, etraf ve iklim adaletini gözeten, ekonomik kalkınmayı insan hakları ve toplumsal adaletle birleştiren siyasetlerle, sadece kendi ülkemizde değil, dünyada da örnek olmalıyız. İçine düşürüldüğümüz kimlik buhranından süratle çıkmalı, ülkemizi tam bir özgürlükler adasına çevirmeliyiz. Global seviyede işbirliği, dayanışma ve demokrasiye dayalı bir sistemin inşasına liderlik edebilmeliyiz.”
“Toplumsal birlik ve dayanışmayı yine inşa etmek zorundayız”
“Üçüncü ve son boyut ise tekrar inşadır. Son 20 yılda bozulan, dostlukları zedeleyen ve toplumu ayrıştıran yaklaşımları geride bırakarak, toplumsal birlik ve dayanışmayı tekrar inşa etmek zorundayız. Ekonomik, toplumsal ve kültürel olarak kaybettiklerimizi geri kazanmak için toplumsal bağlarımızı sağlıklı ve karşılıklı inanca dayalı bir temele oturtmalıyız. Bu yine inşa süreci, kurumlarımıza itimadın yine tesis edilmesini, hukukun üstünlüğüne olan inancın pekiştirilmesini ve ülke içinde adaletin ve toplumsal barışın sağlanmasını içermelidir. Bu yolla Türkiye’nin dayanıklılığını artıracak, birlik içinde hareket edecek güçlü bir toplum oluşturabiliriz. Bu üç boyutlu strateji, Türkiye’yi yalnızca ekonomik açıdan değil, toplumsal, siyasi ve kültürel açıdan da daha güçlü bir pozisyona taşıyacaktır. Refahı artıran, kıymetlere bağlı kalan ve toplumsal bağları onaran bir Türkiye, sırf vatandaşlarına değil, dünya toplumuna da katkı sunacaktır.”
“Karşımızda tarihî bir dönüm noktası var… Beklediğimiz, aradığımız o aktörler bizleriz…”
“Bir keza daha vurgulamak isterim: Karşımızda tarihî bir dönüm noktası var. Bugün, ya adaletsizlikler ve krizlerle parçalanmış bir dünyaya gerçek sürüklenmeye devam edeceğiz ya da dayanışma, iş birliği ve adaletle şekillenecek daha aydınlık bir geleceğe birlikte adım atacağız. Bu karar, sadece hükümetlerin değil, toplumların, bireylerin ve önderlerin birlikte alması gereken bir karardır. Zorluklar büyük olsa da, önümüzde inşa edebileceğimiz daha kapsayıcı, daha adil ve daha sürdürülebilir bir dünya var. Refahı artıracak, kıymetlerimizi güçlendirecek ve onarıcı bir anlayışla hareket edersek, geleceği kazanabiliriz. Bu noktada, tarih bize güçlü bir davet yapıyor: Yeni ve adil bir başlangıç mümkün! Daha adil, daha güçlü ve daha sağlam bir Türkiye ve dünya inşa etmek elimizde. Beklediğimiz, aradığımız o aktörler bizleriz… Toplumlar, başkanlar, bu salondaki bireyler ve bu ülkenin eşit ve onurlu vatandaşları olarak hepimiz bu vazifesi üstlenmeliyiz.”
-Bu yolda, vazgeçmeden, umudumuzu kaybetmeden, kararlılıkla ilerleyelim. Elimizde derslerle, ilhamlarla dolu, çok bedelli bir deneyim var: İstanbul deneyimi. Bu deneyim bize, toplumsal refahı artırmayı amaçlayan siyasetlerle neler başarabileceğimizi gösterdi. Özgürlük, adalet ve demokrasi kıymetlerine dayalı, birlik ve dayanışmayı tekrar inşa etmeye kararlı bir anlayışın toplumda nasıl karşılık bulacağını gösterdi.
-Stratejik ve jeopolitik pozisyonuyla Türkiye iktisadının kalbinin attığı yer. Bir Dünya kenti, global bir güç olan İstanbul adil, yeşil ve yaratıcı bir kent olma vizyonuyla umut dolu bir performans sergiliyor.
-16 milyon İstanbullu ile birlikte ortaya koyduğumuz İstanbul’un 2050 vizyonu; değişime açık, girişimciliğin ve yaratıcılığın merkezi olan, yarattığı zenginliği toplumsal refaha dönüştüren, nitelikli işgücünü ve istihdamı artıran, toplumsal ve ekonomik çeşitliliği ile herkesi kapsayan, demokratik bir kent öngörüyor. Bu yolda atılan her adım İstanbul’un, tarihin davetine verdiği umutlu ve kararlı cevabın bir tabiridir.”
Böyle bir kentte iş dünyasına da uzun vadeli bir perspektifle, sorumluluk içerisinde davranma vazifesi düşüyor. Biz, toplumsal vazife ve sorumluluklarının idraki içerisinde hareket eden herkesin, her bölümün yüklerini paylaşmaya hazırız, kararlıyız.
-Bunu söylerken de elbette ki en değerli vazifenin en başta bana düştüğünü yeterli biliyorum.. Zira tarihin bu sıkıntı dönemecinde, ülkemizde yanlış giden işleri düzeltmek, kentlerimizi ve tabiatımızı korumak, demokrasimize sahip çıkmak her zamankinden daha da değerli. O nedenle ben kendimi bu mevzularda sorumlu kabul ediyorum. Başta haksız ve hukuksuz kayyım atamaları olmak üzere ülkemizde uygulanan demokrasi tersi vesayetçi tavırlara sesimi yükseltmeyi önemsiyorum. Bir ülkede demokrasi iktidarların keyfiliğine bırakılamaz. Bir ülkede demokrasi iktidarların keyfiliğini asla bırakılamaz. Bu ülke 200 yıldır demokrasi uğraşı veriyor. 101 yıldır süper bir cumhuriyet öyküsü var, Zorluklarıyla, yanlışlarıyla, eksikleriyle… İşte tam da bu pencereden baktığımızda bir belediye vazifeden alınacaksa bu kesinlikle bağımsız yargı tarafından verilmiş bir karara bağlı olmalı.”
-Görevden alınan belediye başkanı yerine geçici olarak gelecek kişiyi belediye meclisi seçmelidir. Kozmik hukuk ve demokrasi standartlarının önümüze koyduğu kurallar bunlardır. Bu yüzden Türkiye Belediyeler Birliği Lideri olarak inisiyatif alıyorum. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki partilerin genel liderleriyle şahsen görüşüyorum. Görüşmeye devam edeceğim. Görüşemeyen, görüşememesini istismar olarak nitelendirip kabul etmeyen insanlara ısrarla gitmeye devam edeceğim.
– Hiç kimsenin bizim ısrar ve güzel niyetimizden kurtulma talihi yok. Zira biliyorum ki iktidarların hukuk ve demokrasi dışı arayışlarının cezasını millet ve iktisat hem de uzun yıllar boyunca çeker.
-‘Milletin değil, benim dediğim olur’ anlayışıyla hareket eden iktidarlar, güçlü bir demokratik reaksiyon görmezse, kendilerinde her hakkı bulurlar. Bugün Türkiye’de yaşanan budur. Buna asla fırsat vermeyeceğiz. Geleceğe dair tariflediğimiz bütün çağdaş teknik, bilimsel ögeler kadük kalır aksi takdirde.”
-Milletimizin ekonomik zorluklardan, sıhhat, eğitim, adalet, güvenlik problemlerinden ötürü yaşadığı isyanı duymazdan gelenlerin… Milletin verdiği gücü kendi güçleri zannedenlerin çok güçlü bir demokratik ihtara muhtaçlıkları var. Burada sizler vasıtasıyla tüm milletime seslenmek isterim… Biz, demokrasiyi koruyacak, özgürlüklere sahip çıkacak sorumlulukla hareket ediyoruz. Etmeye de devam edeceğiz.
-Bu süreçte hiçbir formda geri adım atmayacağız. Türkiye’nin geleceğinin muhafızı olmak için tüm gücümüzle gayret edeceğiz. Bu bahisler konuşulmadan bu bahisleri çözmeden bilhassa sizin üzere çok ancak çok yetenekli insanların önünde çok lakin çok acı ve bizi hepimizi üzen mahzurlar oluşacaktır.”
İmamoğlu, yaptığı sunumun akabinde, 2024 Nobel İktisat mükafatı sahibi Daron Acemoğlu’nun konuşmasını dinledi.
