İstanbul’un Kazlıçeşme semtindeki yapılar üzerinde yapılan çalışmaların yepyeni mimariye uygun olmadığını, tarihi yapıları korumaktan çok ziyan verdiğini anlatan Ömer Faruk Yavaşçay SÖZCÜ’ye konuştu. Yavaşçay, Kazlıçeşme’nin simgelerinden olan kimi yapıtların dikkatsiz onarım çalışmaları ve çevresel müdahalelerle tahrip edildiğini ve bu bölgeye bir düzenleme gelmesi gerektiğini vurguladı.
“BU ETRAFTA BİR ÇALIŞMA YAPILMASI GEREKİYOR”
Kazlıçeşme’nin tarihi mirasının yok olmasına karşı yansılarını lisana getiren Arkeolog Ömer Faruk Yavaşçay, “Kazlıçeşme etrafında yakın vakitte bir çalışma yapılmalı. Bu bölgedeki tarihi eserler aslına uygun restore edilip, yeterli bir etraf düzenlemesi ile bir turizm merkezi haline gelebilir. Şu anda Osmanlı’nın en değerli devlet adamlarından olan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın İstanbul’da yaptırmış olduğu üç mescitten birisi olan Kazlıçeşme’deki caminin önünde bulunmaktayız. Etrafı görmüş olduğunuz üzere molozlarla dolu. Bu etrafta en kısa müddette bir çalışma yapılması gerekiyor fakat yıllardır bu durumda. Yakın vakitte da bir çalışma yapılacağını düşünmüyorum” dedi.
“GEREKLİ TEDBİRLER ALINMIYOR”
Yapılan kimi müdahalelerin hem tarihi dokuya hem de kentin kültürel kimliğine ihanet olduğunu vurgulayan Yavaşçay, daha fazla zararın önüne geçilmesi için acil tedbirler alınması gerektiğini tabir etti. Yavaşçay, “Kazlıçeşme mumhanesinin önünde bulunmaktayız, Osmanlı devrinden kalma bir yapı. Burada günümüzdeki mumların örneklerine misal mumlar imal ediliyordu ve satış yapılıyordu. Günümüze bu yapıdan yalnızca bir duvar kalmış durumda. Esasen burası mum hane kalıntısı diye geçiyor. Maalesef günümüzde gerekli tedbirler alınmamış. Son modülü da yok olabilir. Burayla ilgili en kısa müddette bir çalışma yapılması, etrafının temizlenmesi, bu yapının cam bir kafeste müdafaa altına alıp, etrafında bilgilendirme tabelalarının konulması gerekiyor” tabirlerini kullandı.
“İSTANBUL EVVELDEN OLAN YAPITI GERİ KAZANMALI”
Yavaşçay, Kazlıçeşme’deki tarihi yapıtların korunması ve restore edilmesinin İstanbul’un kültürel zenginliğine büyük bir katkı sağlayacağını söyledi. Kazlıçeşme’de mescitlerin yanında bulunan kilise hakkında konuşan Ömer Faruk Yavaşçay, “Burası İslam’ın fethi açısından da değerli bir yapı. Zira Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un fethi sırasında bu etrafta otağını kuruyor. Bir namaz vakti etrafındaki devlet adamları bu kilisenin mescide çevrilmesi teklifinde bulunuyorlar. Fatih Sultan Mehmet ise bunu kabul etmiyor ve ileriye bir namazgah yapılmasını söylüyor. O namazgah da günümüzde Fatih Camii’ne çevrilmiş durumda. İstanbul fethedildikten sonra ise o zamanki kilise papazı buradaki ayinleri cuma gününe çekiyor. İstanbul için hoş bir simge oluyor. Yıllar geçiyor, kilisenin etrafında bir sürü yapı inşa ediliyor. O yapılar yok oluyor ve kilise günümüze ulaşıyor. Kilise bugün ziyarete kapalı zira etrafına hiçbir turist gelmiyor. Önündeki yolu geri açtırıp, etrafındaki yapılarla birlikte buranın bir kültür turizmi noktasına dönüşürse şayet kilise de açılır. İstanbul evvelce olan bir yapıtı yine kazanmış olur” diye tabir etti.
DÖRTYOL AĞZINDA KAZLIÇEŞME
Yetkililerin bir an evvel harekete geçip, bu bedelli yapıtların korunması ismine gerçek adımlar atmasını beklediğini lisana getiren Yavaşçay, Kazlıçeşme semtinde bulunan çeşmeyi de anlattı. Yavaşçay, “Kazlıçeşme semtinin en kıymetli tarihi yapıtının önünde bulunmaktayız. Burası Kazlıçeşme semtine ismini veren Kazlıçeşme. En meşhur efsane ise İstanbul’un fethi sırasında Fatih Sultan Mehmet’in buyruğu ile askerlerin su muhtaçlığını karşılamak ismine Sakabaşılar su bulmak için kazları izliyor. Kazlar bu bölgede su içtiklerini fark ediyorlar. Daha sonrasında bu olay anısına buraya bir Kazlıçeşme figürü yapılıyor. Olağan bu efsane zira bu eser daha sonraki yüzyıllarda yapılıyor. Üstündeki kaz figürü ise Doğu Roma periyodundan kalma bir figür. Burada yapılması gereken; koca bir semte ismini veren bir çeşme maalesef dörtyol ağzında ortasında kalmış durumda. Beşerler burayı ziyaret etmede kahır çekiyor. Buranın bir meydan çizgisine dönüştürülmesi gerekiyor” dedi.
“FATİH CAMİ ÖZGÜN YAPISINA KAVUŞMALI”
Kazlıçeşme’de bulunan Fatih Camii’nin aslına uygun restore edilmediğini vurgulayan Yavaşçay, “Burası 1452 yılında ilk başta namazgah olarak yapılıyor. Daha sonrasında ise mescide çevriliyor. Buradaki düşünce şu; buranın yalnızca orjinal olarak minarenin düstur kısmı var. Cami orjinal yapısını kaybetmiş. Buranın, evvelden olduğu üzere taş yapısına kavuşturulması gerekiyor” dedi.
“HAMAM TARİHİNİ ANLATAN BİR MÜZE OLMALI”
Kazlıçeşme’de bulunan tarihi hamamın son durumunu aktaran Yavaşçay, “Burası yanda bulunan Fatih Camii’yle birlikte yapılıyor. Zira bu etrafta çok fazla sanayi tesisi vardı. Bu sanayi tesisindeki çalışan insanların ayrıyeten mescide gelen insanların temizlenme muhtaçlığı oluyordu. Bu muhtaçlığın karşılanması için burada bir hamam yapılıyor, hamam maalesef yıllar içinde yıpranıyor günümüze ise hamamın bir kısmı ulaşmış durumda. Bu kısmı da bir özel bir şahsa ilişkin. O yüzden burayla ilgi rastgele bir çalışma yapılamıyor. Buranın birinci başta kamulaştırılması, daha sonrasında ise restore edilip Osmanlı’nın hamam tarihini anlatan bir müzeye dönüşmesi gerekiyor” diye konuşu.
“ASLINA UYGUN YENİLENMELİ”
Yavaşçay, “Yedikule İplik Fabrikası ya da öteki ismiyle Kazlıçeşme Dokuma Fabrikası’nın önünde bulunmaktayız. Burası Osmanlı’nın son periyodunun en kıymetli sanayi tesislerinden birisiydi. 1880’li yıllarda burası 2. Abdülhamid devranında bir İzmir asıllı İngiliz ve Fransız aileye imtiyaz hakkı vererek yapılması sağlanıyor. Daha sonrasında cumhuriyet devrinde farklı ailelere geçiyor. 1960-70’li yıllardan sonra burası maalesef kendi haline bırakılıyor. Buranın da aslına uygun yenilenmesi gerekiyor” dedi.
