Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, Sinop’un Türkeli ilçesinde ve Artvin’de görülen heyelanların, toprağın suya doymasından meydana geldiğini belirtti.
İlkbaharın başlamasıyla havaların ısınması sonucu karların eridiğini ve bu durumun da heyelan riskini artırdığını lisana getiren Yılmaz, “Heyelan, toprak, moloz, taş ve gibisi materyalin eğimi takip ederek yamaç aşağı akmasına diyoruz. Türkiye’de en çok heyelan tabi ki Karadeniz Bölgesi’nde görülüyor. Bilhassa Trabzon, Giresun, Ordu, Artvin, Rize, Sinop, Zonguldak ve Bartın, Türkiye’de en çok heyelanın görüldüğü alanlardır.” dedi.
Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, heyelanın nedenleri ortasında ana kayanın yapısı, çok yağışlar ve kar erimeleri üzere faktörlerin yer aldığını bildirerek, “Birkaç gün evvel ısı, sıcaklık eksilere düşmüşken bir anda 18 derecelere çıktı. Bu ani kar erimelerini beraberinde getirecek. Onun dışında arazinin eğimli olması çok değerli. Yanlış arazi kullanımı, ormanların ve mera alanlarının tahribi bütün bunlar yüzeydeki geçirgeni artırıp toprağın bağ kuvvetini zayıflatan faktörler.” diye konuştu.
Arazide yarıklar var mı, denetim edilebilir
Heyelanların can ve mal kayıplarına neden olabileceğini ve bu manada tedbir alınması gerektiğini vurgulayan Yılmaz, şunları kaydetti:
“Heyelan bölgelerinde yaşayan insanlarımız katiyetle uyanık olmak durumunda. Yalnızca orada yaşayanlar değil, o yöreyle, o bölgeyle münasebeti olan beşerler, örneğin kentte yaşayıp yazın gittiğinde, ilkbaharda, sonbaharda köyüne gittiğinde o şahısta uyanık olmak zorunda. Olağan vakitte kelam konusu arazi yahut köyün yakınında, meskenlerin üst kısımlarında kısa gezintiler yapılabilir. Yerde çatlaklar var mı? Yarıklar var mı? Bunlar denetim edilebilir. Daha evvel düz olan göğe yanlışsız yükselen ağaçlarda, dikili direklerde bir eğilme var mı? Bunlar denetim edilebilir.”
Cevdet Yılmaz, bilhassa kırsal bölümlerde mesken sularının kanalizasyon sistemi olmadığından toprağa karıştığını ve bu durumun da heyelanı tetiklediğini aktararak, “Yağmur sularıyla doymuş olan toprak daima akan, daima tarlaya verilen, bahçeye verilen suyun tesiriyle tekrar harekete geçebilir. Kesinlikle bu cins yerlerde atık suların drenajı da dikkate alınmalı.” tabirlerini kullandı.
Heyelan riski taşıyan yerlere uygun yapı gereçleriyle mesken yapmak gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, şu bilgileri paylaştı:
“Özellikle Sinop yöresinde geçmişte ahşap konutlar vardı. Bu ahşap konutlar apansızın yıkılmıyor. Zıvana dediğimiz ahşap çivilerle birlikte tutturulduğu için yıkılsa bile bu konutlar tekrar inşa edilebiliyor ve vatandaş kısa vakitte tekrar barınağına kavuşabiliyordu. Beton konutlara geçildi ve beton meskende en ufak bir hareketlikte bile duvarın çatlaması o konutu kullanılamaz hale getirmekte. O nedenle heyelan riski taşıyan yerlerde kesinlikle yapı gereci, kullanılan gereç, binanın formu gözden geçirilmeli. Örneğin beton mesken yapacaksa çok geniş tabanlı olmamalı, kesinlikle yakın etrafta arazinin uygun olup olmadığı, heyelan riski taşıyıp taşımadığı dikkate alınarak bu meskenlerin yapılması gerekir diye düşünüyorum. Bu önlem alınmadığı takdirde biz heyelanları yaşamaya devam edeceğiz. Lakin önlem alır, uyanık olur, çevreyi görüp izleyebilirsek ön önlem almış oluruz, can ve mal kaybı yaşanmadan büyük ekonomik risklere girmeden bu durumu çarçabuk atlatabiliriz. Heyelanlar doğal sürecin bir kesimi, biz bunu yalnızca hızlandırabiliriz, engelleyebiliriz ya da oradan uzaklaşarak kendi hayatımızı garanti altına alabiliriz. Yoksa tabiatta heyelanları engellemek olağan kurallarda mümkün değil.”
