4 gencin hayatını kaybettiği heyelan faciasında LİDAR teknolojisine sahip insansız hava aracı ile kitle hareketi ölçüm ve incelemelerde; yamaçtan kopup yola akan toprak kütlesinin yaklaşık 100 bin ton olduğu belirlendi. Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Hakan Ersoy, zelzelelerin heyelanları tetikleyebileceğine dikkati çekerek, “Son heyelanı ezber bozan bir heyelan olarak nitelendiriyoruz” dedi.
Karadeniz Kıyı Yolu’nun Arhavi Kıyıcık mevkisinde 8 Aralık’ta gece saatlerinde heyelan meydana geldi. Heyelan sonucu yamaçtan kopan dev toprak ve kaya kütlesi yola sürüklendi. Heyelan nedeniyle Karadeniz Kıyı Yolu, çift taraflı ulaşıma kapandı. Giresun’dan Gürcistan’a giden 28 AAB 485 plakalı arabayla toprak altında kalan şoför Murat Turhan (37) ile yanındaki Aykut Tiryaki (24), Nuri Apaydın (38) ve Görkem Özdemir (25), hayatını kaybetti. Heyelandan 33 saat sonra cansız vücutlarına ulaşılan 4 kişi de Giresun’un Bulancak ilçesinde toprağa verildi.
100 BİN TON TOPRAK YOLA AKMIŞ
Trabzon Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Heyelan Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Arzu Fırat Ersoy öncülüğünde, Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Hakan Ersoy, Doç. Dr. Ali Erden Babacan, Öğretim Üyesi Dr. Muhammet Oğuz Sünnetci, Öğretim Vazifelisi Dr. Murat Karahan, bölgede heyelana ait teknik rapor hazırlamak için incelemelerde bulundu. LİDAR teknolojisine sahip insansız hava aracı ile kitle hareketi ölçüm ve incelemelerde; dik yamaçtan kopup kıyı yolunu aşarak denize ulaşan toprak kütlesinin, yaklaşık 100 bin ton olduğu belirtildi.
İncelemelerde 15 Kasım’da Rize’nin Hemşin ilçesinde meydana gelen 4.7 büyüklüğünde zelzelenin heyelanın tetiklenmesinde aktif rol oynayabileceğine dikkat çekildi. Bilim insanlarının saha tahlillerinde belirlenen yamaçtan akan devasa kütlenin, yaklaşık 4 bin kamyonla taşınabilecek kapasitede olması, heyelanın ürkütücü boyutunu da ortaya koydu.
‘EZBER BOZAN HEYELAN OLARAK NİTELENDİRİYORUZ’
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Heyelan Uygulama ve Araştırma Merkezi üyesi Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Hakan Ersoy, heyelanı bölgede yaşanan sarsıntıyla ilişkilendirerek, “Son günlerde Doğu Karadeniz’de heyelan olaylarında artış görmeye başladık. Birtakım şeyler başımızda soru işareti de bırakmaya başladı. Geçen ay Rize’de meydana gelen sarsıntıdan sonra enteresandır ki, Rize’nin Çayeli ilçesinde, 2 tane heyelanla karşılaştık. Bir tanesi Çayeli’ne bağlı bir köyde afete maruz bölge içerisinde meydana geldiği için hayat kaybıyla sonuçlanmadı. Başkası ise 2 binanın ardında meydana gelen kütle hareketi ile 1 vatandaşımızın hayatına mal oldu. En son Arhavi’de bir kütle hareketi meydana geldi. Bu heyelanı artık ezber bozan bir heyelan olarak nitelendiriyoruz. Biz burada bu türlü bir heyelan bekliyorduk. Bu kadar şiddetli yağışlara karşın bu derece büyük bir heyelan meydana gelmedi, hiç yağışlı olmadığı 10 gündür yaklaşık 15-16 derecelerde sıcaklığın seyrettiği, suyun olmadığı, o anda mevcut bir müdahalenin olmadığı bir anda oluşan heyelanla; biz orada yaklaşık 100 bin metreküp gerecin, büsbütün önündeki tamponu ve kıyı yolunu aşarak denize ulaştığını gördük” dedi.
‘TÜRKİYE BİR ZELZELE ÜLKESİ’
Depremin tesiriyle heyelanların tetiklenme mümkünlüğünün olduğunu kaydeden Prof. Dr. Ersoy, “Heyelanı hazırlayan ve tetikleyen faktörler vardır. Heyelan orada hazır bekliyor fakat tetikleyici bir titreşim mi vardı? Yağış ve müdahale yoktu. Heyelanın zelzele tesiriyle olup olmayacağı konusu da başımızda soru işaretlerini bıraktı. Şunu bilmek zorundayız ki, Türkiye bir sarsıntı ülkesi. Sarsıntının ikincil tesirlerini yavaş yavaş kendi bölgemizde de hissetmeye başladık. Kayıtlarda olmayan, münasebetiyle örtülü olduğu için bilemediğimiz bir fay Karadeniz’de 4.7 büyüklüğünde bir sarsıntıya neden oldu. Öngörümüz; sarsıntının tesiriyle heyelanların tetiklendiğidir. Çalışmalarımız da bu halde devam ediyor” diye konuştu.
“DEPREM YÜKÜ DİKKATE ALINMALI”
Bölgedeki heyelanlarda sarsıntı yükünün dikkate alınması gerektiğini vurgulan Ersoy, “Batum’dan başlayarak Giresun’da, Akçaabat’ta 2-3 büyüklüğünde kıyıda zelzeleler meydana geliyor. Bu sarsıntılar, Doğu Karadeniz’de heyelanları tetikliyor mu? Sorusu aklımıza getiriyor. Artık yapacağımız çalışmalarda, Doğu Karadeniz’de meydana gelen heyelanlarda zelzele yükünü de dikkate almamız gerektiği ve zelzelenin binalarda oluşturacağı tesirlerden fazla heyelanlarda bir tetiklenme meydana getirip getirmeyeceği de dikkate alınmalı” tabirlerini kullandı.
‘ARTIK KARA YOLUNUN YÜKÜ DOLDU’
Denize paralel uzanan kıyı yolunda, tedbirlerin yine gözden geçirilip, artırılmasını öneren Ersoy, “Geçmişten günümüze kadar Karadeniz Kıyı Yolu’nda birçok kütle hareketi meydana geliyordu. Fakat artık bunun sıklığı arttı zira kara yolu inşaatından sonra belirli bir mühlet geçti. Ortam, atmosferik şartlarla ve yağışlarla da irtibatlı olmasıyla kendini bırakmaya başladı. Doğu Karadeniz kıyı şeridinde, riskli olan tüm bölgelerdeki kaya şevler (eğimli yüzeyler) üzerinde, tüm tünellerin çıkış ve giriş portallarında ayrıyeten çalışılmalı. Kamu kurumları ve üniversiteler olarak bütün halinde ortak bir projeyle çalışılmalı. Biz bu tarafta gayretlerimizi sürdürüyoruz. Arhavi’deki heyelanla ilgili raporumuzu hazırlıyoruz. Birkaç gün içinde heyelanları derinlemesine incelemiş olacağız. Kıyı Yolu’nda son vakitlerde kütle hareketleri artmaya başladı. Zira artık kara yolunun, yükü doldu. ‘Burada bir heyelan öngörüyordum, aslında heyelanlı bölgeydi’ demenin manası yok; direkt harekete geçmeliyiz” dedi.
‘DOĞU KARADENİZ’İ UYGUN GÜNLER BEKLEMİYOR’
Doğu Karadeniz’i kütle hareketleri açısından yeterli günler beklemediği ikazında bulunan Prof. Dr. Hakan Ersoy, “Kamu kurumlarıyla üniversiteler ve gerek sivil toplum örgütleri birleşerek bu olaya bir tahlil üretmeli. Zira Birleşmiş Milletler’in 2020’de yaptığı afet tarifi var. Lokal ölçekte çözülemeyen sorunlardır. Hatta ulusal ya da memleketler arası yardımlarla çözülebilir afetler. Doğu Karadeniz’i bundan sonra kütle hareketleri açısından çok güzel günler beklemiyor. Biz bu uyarıyı yapmak zorundayız. Çalışmalarımıza süratlice devam etmeliyiz. Günü geçiren projelerle, lokal uygulamalarla biz bu işi çözemeyeceğiz. Bölgesel ve ulusal ölçeklerde bu tıp projelere dikkat çekmeliyiz” diye konuştu.
