KPMG Türkiye M&A ve 212 grupları tarafından hazırlanan “Türkiye Startup Yatırımları” raporuna nazaran, 2024 yılında Türkiye’deki startup yatırımlarında hem süreç sayısında hem de süreç hacminde kıymetli bir artış kaydedildi.
2023’te 297 olan toplam süreç sayısı, 2024’te 331’e yükselirken, açıklanan süreç hacmiyse 497 milyon dolardan 2,6 milyar dolara çıktı.
KPMG Türkiye M&A ve 212 takımlarının iş birliğiyle, Türkiye’deki teşebbüs sermayesi piyasasının karşı karşıya olduğu temel eğilimleri, fırsatları ve zorlukları ortaya koymak gayesiyle hazırlanan “Türkiye Startup Yatırımları” raporunun 2024 yılı sonuçları açıklandı.
Global seviyede süreç sayısı gerilese de süreç hacmi arttı
Rapora nazaran, global startup ekosistemi, son 7 yılın en düşük düzeyine gerileyen süreç sayısındaki hafif düşüşe karşın, yatırımlardaki artışla 2024 yılında sağlam bir seyir izledi. Global çapta süreç sayısı yaklaşık yüzde 6’lık bir düşüşle 35.685’e gerilese de süreç hacmi bir evvelki yıla nazaran yaklaşık yüzde 7 artarak 368,3 milyar ABD dolarına ulaştı.
2024 yılında startup dünyası; yapay zekâ, savunma teknolojileri, sıhhat ve biyoteknoloji, siber güvenlik ve alternatif güç üzere yükseliş trendindeki bölümlerin yanı sıra, jeopolitik tansiyonlar, enflasyon ve faiz oranlarına ait artan tasalarla değerleme ve çıkış stratejilerindeki zorluklar tarafından şekillendi.
Türkiye’de startup ekosistemi daha sağlam
Küresel ekonomik belirsizlikler, dünya genelinde girişimcilik faaliyetlerinde düşüşe yol açarken, Türkiye’de de misal eğilimler yaşandı. Lakin Türkiye’nin startup ekosistemi, toplam yatırım ölçüsündeki artışla global trendlere kıyasla daha dirençli bir performans sergiledi. Türk startup yatırımlarında hem süreç sayısında hem de süreç hacminde değerli bir artış kaydedildi. 2023’te 297 olan toplam süreç sayısı, 2024’te 331’e yükselirken açıklanan süreç hacmi 497 milyon ABD dolarından 2,6 milyar ABD dolarına çıkarak rekor düzeye ulaştı.
KPMG Türkiye M&A Danışmanlık Hizmetleri, Şirket Ortağı Özge İlhan Acar yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
“2024 yılı, küresel ölçekte büyümenin yavaşladığı bir periyot oldu. ABD’deki başkanlık seçimleri, devam eden Rusya-Ukrayna savaşı ve Orta Doğu’daki jeopolitik gerginlikler, global piyasalarda belirsizliğe yol açarak yatırımcıların temkinli hareket etmelerine neden oldu. Bu doğrultuda, Türkiye teşebbüs ekosistemi küresel trendlerle paralel bir trend izleyerek artış gösterse de Türkiye’deki artış oranı küresele kıyasla rekor düzeydeydi.
2024 yılında, toplam süreç hacmi bir evvelki yıla kıyasla yaklaşık 2,1 milyar ABD doları artış göstererek 2,6 milyar ABD dolarına çıktı. Bu artışın kıymetli nedenlerinden biri Hepsiburada’nın 1,1 milyar ABD doları rekor bedelle Kazakistan menşeili Kaspi.kz’ye satılması olsa da bu süreç hariç bakıldığındaki artış da azımsanacak üzere değil zira 1 milyar ABD doları düzeyinde.
Ayrıca, Türkiye teşebbüs ekosistemi süreç sayısında da 2023 yılında gerçekleşen 297 sürece kıyasla, 2024 yılında gerçekleşen 331 adet süreçle küresel ekosisteme kıyasla müspet ayrıştı.”
“2024 bir dönüm noktası oldu”
212 Kurucu Ortağı Ali Karabey ise açıklamasında, “2024 yılı, Türkiye startup ekosisteminde kıymetli bir dönüm noktasıydı. Satın almalar ve ileri etap yatırımlar, ekosistemin büyüklüğünü ve gelişen dinamizmini gösterdi. Süreç hacmi büyük oranda bu iki alan tarafından şekillendi. Fintech kesimi, süreç sayısında liderliğini sürdürürken, pazaryeri bölümü yatırımcıların ilgisini en fazla çeken alanlardan biri oldu. Hepsiburada’nın devranı, Insider’ın aldığı büyük yatırım ve büyük çaplı yatırım cinsleri, Türkiye’nin potansiyelini daha da pekiştiren değerli gelişmelerdi. Ayrıyeten, halka arzlar da ekosistemin daha geniş bir yatırımcı kitlesiyle buluşmasını sağladı. Türkiye’nin startup dünyası, global fırsatlara daha yakın ve güçlü adımlar atmaya devam ediyor. Bu, ekosistemin büyüme potansiyelini artırıyor ve gelecekte daha geniş bir tesir yaratacağına işaret ediyor.” dedi.
En büyük hissesi satın almalar ve ileri basamak yatırımlar oluşturdu
2024 yılında, Türkiye startup ekosistemindeki süreç hacminin büyük kısmını satın almalar ve ileri kademe yatırımlar oluşturdu. Bu oranlar sırasıyla yüzde 58 ve yüzde 29 olup, toplamda yaratılan hacim yaklaşık 2,3 milyar ABD dolarına ulaştı. Süreç sayısı bakımındansa tohum etap yatırımları, toplam 280 adetle dikkat çekti.
En fazla süreç adedi fintech kesiminde gerçekleşti
İşlem sayısına nazaran fintech kesimi yıl içerisinde gerçekleşen 31 süreçle önder pozisyonda yer aldı. Onu, 28 süreçle biyoteknoloji, 25 süreçle yapay zekâ takip ederken; hizmet olarak yazılım (SaaS), oyun ve sıhhat teknolojileri kesimleri de süreç adedi bakımından en faal başka dikeyler oldu. Süreç hacmi bakımındansa Hepsiburada sürecinin katkısıyla pazaryeri dalı 1,2 milyar ABD dolarıyla tepede yer alırken, onu 546 milyon ABD doları süreç hacmiyle SaaS takip etti.
Oyun dikeyi cazibesini koruyor
2024 yılında ekosisteme yatırım yapan küresel stratejik şirketler ortasında; Güney Koreli DoubleU Games, İsrail kökenli Moon Active ve Pakistanlı Game District bulunuyor.
İşlem hacmi bakımından, Paxie Games’in DoubleU Games’e 67 milyon ABD doları bedelle satışı, Spyke Games’in Moon Active’den almış olduğu 50 milyon ABD doları fiyatındaki erken etap yatırımı, Grand Games ve Agave Games’in Birleşik Krallık kökenli Balderton Capital liderliğinde küresel finansal yatırımcılardan sırasıyla almış oldukları 30 milyon ve 18 milyon ABD doları fiyatındaki erken evre yatırımları dikeyin öne çıkan süreçleri ortasında karşımıza çıkıyor.
Bunun yanı sıra, dalda 2024 yılında gerçekleşen 20 sürecin 13’üne finansal yatırımcılar liderlik ettiğinden, kesime istikrarlı bir sermaye akışı olduğunu ve bölümün yatırımcı kozmosu nezdinde de cazibesini koruduğunu söylemek mümkün. Türkiye’deki girişimcilik ekosistemi, bugüne kadar gerçekleşen başarılı çıkışlarla yatırımcı ilgisini canlı tutarken, genç yeteneklerin bu alana yönelmesine de katkı sağlıyor.
Yurt dışı ve diaspora süreçlerinde artan hareketlilik
Yurt dışı startup süreçlerinde gerçekleşen en büyük süreç, BAE merkezli NEOPAY’in yüzde 65 payının Türk fintech şirketi Dgpays ve Bahreyn merkezli Arcapita Group Holdings tarafından 250 milyon ABD doları bedelle ortaklaşa satın alınması oldu. Bu süreç, Dgpays’in güçlü bölgesel bir fintech ekosistemi oyuncusu olmasında kıymetli bir adım olarak bedellendiriliyor.
Diaspora süreçlerindeki en büyük süreçse, Türk teşebbüsçü Oğuzhan Atay’ın kurucuları ortasında yer aldığı ABD merkezli sıhhat teknolojileri teşebbüsü BillionToOne’ın kalabalık bir yatırımcı kümesinden aldığı 130 milyon ABD doları fiyatındaki ileri basamak yatırım oldu. BillionToOne’ın bu yatırımla ana gayesi, moleküler teşhislerde kullanılan teknolojileri geliştirerek prenatal tarama ve onkoloji teşhislerini daha yanlışsız, hassas ve erişilebilir hale getirerek sıhhat hizmetlerindeki standartları yükseltmek.
Türkiye teşebbüs ekosisteminde 2024 yılının öne çıkan öbür süreçleri
E-ticaret devi Hepsiburada’nın yüzde 65,4’lük payı, Kazakistan merkezli Kaspi.kz tarafından 1,1 milyar ABD doları bedelle satın alındı. Yılın tek mega süreci olan bu satın alma, toplam süreç hacmine büyük katkı sağladı.
Küresel SaaS bölümünün öncülerinden Insider’ın, 2024 yılında ABD merkezli General Atlantic’ten aldığı 500 milyon ABD dolarlık ileri etap yatırım da toplam süreç hacmine değerli katkı sağlayan bir öteki süreç oldu. Bu süreçle Insider değerlemesini decacorn (değeri 10 milyar ABD doları ve üzerinde olan şirket) düzeyine hayli yaklaştırdı.
Hâlihazırda 28 ülkede operasyonu bulanan Insider’ın ölçeklenme sürecinde öncelik vereceği coğrafyaysa ABD olacak. ABD’ye birinci açılışından bu yana bölgede 3 kat büyüyen Insider, General Atlantic’in açacağı kapılardan yararlanarak pazarı domine etmeyi ve öncelik ABD’de olmak üzere dünya genelinde yeni satın almalar gerçekleştirmeyi hedefliyor.
Getir, Mubadala Investment Company’den 250 milyon ABD dolarlık ileri evre yatırımı alarak idare denetimini Mubadala’ya devretti.
Paynet’in iyzico tarafından 87 milyon ABD doları bedelle satın alınması da süreç adedi bazında başkan olan fintech kesiminde gerçekleşen yılın en büyük süreci oldu. Birebir vakitte bu süreç fintech kesiminde iki Türk şirketi ortasında gerçekleşen en büyük satın alma süreci olma özelliğini taşıyor. Paynet’in B2B ve B2B2C ödeme çözümlerindeki deneyiminin iyzico’nun yenilikçi eser portföyüne katılmasıyla hem yüksek bir sinerji sağlanması hem de iyzico’nun müşterilerine daha geniş bir hizmet yelpazesi sunması bekleniyor.
Halka arzlar da tesirli oldu
2024 yılı, Türkiye startup ekosisteminde halka arzların da öne çıktığı bir yıl oldu. Mayıs 2024’te, insansız araç bölümünün güçlü oyuncularından Altınay Savunma, yüzde 25’lik payını halka arz ederek yatırımcılardan 58,5 milyon ABD doları topladı. Emsal biçimde etraf dostu mobilite tahlilleri sunan BinBin ise yüzde 15,2’lik payını halka arz ederek 45,7 milyon ABD doları yatırım aldı.
