Ege Denizinde son günlerde yaşanan sarsıntı fırtınası, Yunanistan’a bağlı Santorini Adasında yer alan yanardağ ile ilgili soru işaretlerini de beraberinde getirdi.
Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Nezih Aytaçlar, böylesine büyük bir patlamanın yalnızca Türkiye için değil, tüm dünya için değerli tesirleri olacağını belirtirken, Coğrafya Kısmı Fiziki Coğrafya Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Aylin Karadaş ise büyük sarsıntı felaketlerinde karşılaşılabilecek değerli sonuçlara dikkat çekti.
“İzmir’de Tsunami İzleri ve Santorini’nin Kalıntıları”
Santorini yanardağı patlamasının Türkiye için iki büyük tehlikesi olduğunu aktaran Doç. Dr. Mehmet Nezih Aytaçlar, “Santorini’nin büyük yanardağ patlaması kabaca M.Ö. 1600, yani günümüzden yaklaşık 3 bin 650 yıl evvel gerçekleşmiş. Ada, yuvarlak bir adayken dörtte üçü yok olmuş ve geriye şimdiki C biçimindeki ada kalmış. Bir dizi tsunami olduğunu biliyoruz. Bizim tespit edebildiğimiz bir tanesi Çeşme’de Bağlararası Höyüğü’nde bulunan tsunami izleridir. İzmir Urla kıyısının güneyinde kalan kıyıların tümünde bu tsunaminin tesirlerinin olduğunu varsayım ediyoruz. M.Ö. 1600’lerde olan patlamaya misal bir patlama olursa, bir öteki önemli tehlike iklimsel kriz olur. Bu patlama, önemli bir iklimsel değişikliğe yol açar ve bu sırf Türkiye için değil, dünya için de tehlike yaratır” diye konuştu.
Şiddetli volkanik patlamalar sırasında, bilhassa kül çıkışı fazla olan bir volkanik aktivite gerçekleştiğinde, atmosfere yayılan volkanik küllerin geniş bir coğrafyayı etkileyecek biçimde uzun yıllar boyunca atmosferde asılı kaldığını ve vakitle yeryüzünde uygun yerlerde biriktiğini belirten Dr. Öğr. Üyesi Aylin Karadaş “Santorini volkanı için konuşmak gerekirse Santorini’nin geçmişte böylesi bir patlama yaptığını biliyoruz. Ege kıyılarında yaptığımız sondaj çalışmalarında bir çok yerde alüvyal sedimanlar ortasında Santorini’nin eski patlamalarına ilişkin küllerine rastladık. Günümüzde de gerçekleşecek bir patlamanın sarsıntı yada tsunami üzere direkt tesirleri olabileceği üzere dolaylı olarak elbetteki iklim şartlarını değiştirebileceğini beklemeliyiz ve hatta geçmişte örnekleri olduğu üzere büyük kıtlıkların yaşanmasına sebebiyet verebilir. Şu anda Santorini’de bir kadro aktiviteler var fakat bu hareketler şimdi derinde. Magma, 5 km kadar derinde aktiflik gösteriyor, şiddetli bir volkanik patlama için magmanın yükselmesi gerekmekte” dedi.
Ege kıyıları tehlikede mi?
Gerçekleşebilecek bir tsunami felaketi için tehlikede olan bölgelerden bahseden Doç. Dr. Aytaçlar, “Tsunami tehlikesi İzmir merkez için yok. Tsunaminin, bütün Karaburun Yarımadası’nı dolaşıp gelme bahtı pek yok. Lakin İzmir’in Seferihisar, Gümüldür kıyıları için tehlike var. Santorini tekrar patlarsa, Aydın, Muğla ve kıyı şeridi için tsunami tehlikesi mevcuttur” dedi.
Doç. Dr. Aylin Karadaş, “Dünyada volkanlar birebir halde faaliyet göstermiyor. Birtakım devirlerde volkanlar atmosfere çok fazla kül bırakıyor. Volkanizma sırasında atmosfer, küllerle kaplanıyor ve bu küller uzun bir periyot boyunca atmosferde asılı kalabiliyor. Bu periyotta, güneş ışınları eskisi üzere kolay kolay yeryüzüne ulaşamıyor. Alınan radyasyon ölçüsünü azaltarak, bu durum dünyanın o bölgesinde daha soğuk şartlara sebep olabiliyor” dedi.
Santorini’de gerçekleşecek büyük bir patlamanın sonuçlarının yalnızca Türkiye’yi değil, tüm dünyayı etkileyeceğini belirten Doç. Dr. Aytaçlar, “M.Ö. 1600’lerde oluşan eski patlamada, kutuplardaki buzullaşmalar artıyordu. Yani düşünün, Santorini patlıyor ve kutuplardaki buzullaşmalar artıyor. Hatta Kanada’daki sekoya ağaçlarının halkaları daralıyor; bu da o ağaçların birkaç yıl boyunca nizamlı güneş göremedikleri manasına geliyor. Patlama sonucunda bir grup sülfürler açığa çıkıyor ve bu sülfür yağmurla sülfürik asit olarak yeryüzüne iniyor, bu da tarımı mahvediyor. Natürel bu patlamanın boyutu başkalarına oranla daha büyük ve tesirleri de daha kapsamlıydı” diye konuştu. – İZMİR
