Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün 1995 yılından bu yana her yıl yayınladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’nin 2024 raporu bugün yayınlandı. 13 dış kaynaktan elde edilen bilgilerin kullanılarak hazırlandığı Endeks’te 180 ülke ve bölge, kamu bölümündeki yolsuzluk düzeylerine nazaran sıralanıyor.
YOLSUZLUK ENDEKSİNDE GERİLİYOR
2024 yılında Türkiye Yolsuzluk Algı Endeksi’nde 180 ülke ortasında 34 puan ile 107’nci oldu. 2021 yılında 96’ncı sırada yer alan Türkiye, 2022 yılında 36 puan ile 101’inci sırada, 2023 yılında ise 34 puan ile 115’inci sıradaydı. Araştırma tekniğine nazaran, 0 puan en yüksek yolsuzluk algısına işaret ederken, 100 puan ise en düşük yolsuzluk algısına işaret ediyor.
YOLSUZLUK ALGISININ EN DÜŞÜK ÜLKESİ DANİMARKA
Endeks’e nazaran 2024 yılında yolsuzluk algısının en düşük olduğu ülke olan Danimarka, 90 puan ile üst üste yedinci sefer sıralamada başı çekti. Finlandiya (88) ve Singapur (84) ikinci ve üçüncü sırada yer aldı. 2012 yılından bu yana birinci sefer Yeni Zelanda birinci üçün dışında kaldı. Lüksemburg (81), Norveç (81), İsviçre (81), İsveç (80), Hollanda (78), Avustralya (77), İzlanda (77) ve İrlanda (77) birinci 10’daki yerini korudu.
Raporda, çatışmaların yaşandığı yahut özgürlüklerin kısıtlı olduğu ve demokratik kurumların zayıf olduğu ülkelerin endeksin en alt sıralarda yer aldığı belirtildi. Buna nazaran Güney Sudan 8 puan, Somali 9 puan ve Venezuela 10 puan ile yolsuzluk algısının en yüksek olduğu üç ülke olarak kayda geçti. Suriye 12 puan, Ekvantor Ginesi 13 puan, Eritre 13 puan, Libya 13 puan, Yemen 13 puan, Nikaragua 14 puan Sudan 15 puan ve Kuzey Kore 15 puan ile en düşük puan alan ülkeler oldu.
Yolsuzluk Algı Endeksi ortalaması Afrika Birliği’nde 32, Sahraaltı Afrika bölgesinde 33, Arap ülkelerinde 34, Doğu Avrupa ve Orta Asya’da 35, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da 39, Amerika kıtasında 42, Asya Pasifik’te 44, Avrupa Birliği’nde 62 ve OECD bölgesinde 65 olarak kayda geçti.
Raporda yolsuzluğun dünya çapında milyarlarca insanı etkilediği ve global krizleri daha da şiddetlendirdiği tabir edildi. Karmaşık milletlerarası kara para aklama ağları tarafından desteklenen büyük ölçekli yolsuzluğun otokratları güçlendirdiği, özel aktörleri yasa dışı yollarla zenginleştirdiği ve demokrasiyi zayıflattığı vurgulandı. Devamında, “Yolsuzluk Algı Endeksi, güçlü, bağımsız kurumlara ve özgür, adil seçimlere sahip ülkeler ile baskıcı otoriter rejimlere sahip ülkeler ortasındaki keskin zıtlığı vurguluyor. Tam demokrasilerin Yolsuzluk Algı Endeksi ortalaması 73 iken, kusurlu demokrasilerin ortalaması 47, demokratik olmayan rejimlerin ise yalnızca 33’tür. Bu durum, demokratik olmayan birtakım ülkelerin muhakkak yolsuzluk çeşitlerini yönetiyor olarak algılanmasına karşın, daha geniş resme bakıldığında demokrasi ve güçlü kurumların yolsuzlukla tam ve tesirli bir formda uğraş etmek için hayati değer taşıdığını göstermektedir” sözlerine yer verildi. Sivil alanın teminat altını alınıp korunduğu ülkelerin yolsuzluğu daha güzel denetim etme eğiliminde olduğuna dikkat çekilerek, “İfade, toplanma ve örgütlenme özgürlüklerinin gerektiği üzere korunduğu ülkeler Yolsuzluk Algı Endeksi’nde nispeten güzel puanlar alma eğilimindeyken, bu özgürlüklerden mahrum olanlar büyük ölçüde çok düşük puanlara sahip” denildi.
İklim krizinin çağın en değerli problemlerinden biri olduğu tabir edilen raporda, Yolsuzluk Algı Endeksi’nin yolsuzluğun global bir sorun olduğunu, her ülkeyi etkilendiğini ve iklim değişikliğinin gerçek bir halde üzerinden gelme gayretlerini engellediğini gösterdiği belirtildi. Devamında, “Yolsuzluk iklim krizine çeşitli formlarda katkıda bulunuyor” denildi.
Bölgesel tahliller kısmında, Amerika kıtası için tesirli yolsuzlukla gayret önlemlerinin yokluğunun insan hakları ihlallerini teşvik ettiği ve seçkinlerin ve organize hataların siyaset oluşturma üzerindeki tesirini arttırdığı kaydedildi. Asya Pasifik bölgesi için, “Doğal afetlere en yatkın bölge olan Asya Pasifik’te hükümetler yolsuzlukla gayret taahhütlerini hâlâ yerine getirmiyor” denildi.
Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesi için, “Zayıf demokratik kurumlar ve hukukun üstünlüğü, süregelen istikrarsızlık ve dış baskılar nedeniyle daha da kötüleşmektedir” değerlendirmesi yapılırken; Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgelerine dair, “Durgunluk büyük ölçüde, kendilerine yönlendirdikleri zenginlikten faydalanan ve güçlerini korumak için her türlü muhalefeti bastıran siyasi önderlerin mutlak denetiminden kaynaklanıyor” sözleri kullanıldı.
Sahraaltı Afrika bölgesi için yapılan değerlendirmede, “Yolsuzlukla gayrete yatırım yapan ve kayda kıymet ilerleme kaydeden Afrika ülkeleri vardı” sözleri kullanıldı. Batı Avrupa ve Avrupa Birliği için ise, “Hassas vakitlerde yolsuzlukla çaba uğraşları yetersiz kalıyor. Bu durum, bölgenin iklim krizine ve hukukun üstünlüğünün yıpranması ve kamu hizmetlerinin çok yük altında kalması üzere öbür zorluklara karşılık vermesini engelliyor” denildi.
