İzmir Körfezi ile kıyılarında 2 yıl süren çalışmalar, körfezde her mevsim kirlilik olduğunu ortaya koydu.
Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ferah Sayım ve grubu, 2022’de “İzmir Kıyılarında Sahil Çöpü ve Kıyı Yüzey Kumu Mikroplastik Kirlilik Seviyesinin Belirlenmesi” projesini başlattı.
TÜBİTAK’ın Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı kapsamında desteklenen projede yılın her mevsimi, körfez ve kıyısında belirlenmiş 80 örnekleme noktasından 2 bin civarında su, kıyı çöpü, kum ve sediment (tortu) örneklemesi alındı.
Numuneler makro ve mikroplastik açısından 10 farklı kirlilik ve kirlilik yükü göstergesine nazaran değerlendirildi.
Çalışmalarda, yaz aylarında berbat koku ve balık vefatlarıyla gündeme gelen İzmir Körfezi’nin, sudaki mikroplastik yükü açısından potansiyel ekolojik riski gösteren PERI indeksine nazaran “aşırı kirli” olduğu ve bu kirliliğin yalnızca yaz aylarında değil her mevsim sürdüğü tespit edildi. Kirlilik birikimi ve yükü gösteren 9 indeks de “kirli” ile “çok kirli” sonuçları verdi.
“Düşük oksijen düzeyleri kısır döngü yaratıyor”
Proje yürütücüsü Prof. Dr. Sayım, AA muhabirine, çalışmanın İzmir Körfezi’ndeki makro ve mikroplastiklerin durumunu tespit ettiğini söyledi.
Mikroplastiklerin, gözle görülen plastiklerin parçalanmasıyla oluştuğunu anlatan Sayım, “Bunlar 5 milimetreden küçük plastik parçacıklardır. İzmir Körfezi’nde en fazla polietilen tipi mikroplastikler tespit edilmiş olup, bunların da kaynağını çoğunlukla naylon poşetler oluşturmaktadır.” dedi.
Prof. Dr. Sayım, kirliliğin potansiyel ekolojik riskini gösteren PERI’ye nazaran İzmir Körfezi’nin çok derecede kirli çıktığını belirterek, mikroplastik kirliliği açısından İzmir kıyılarının önemli ekolojik risk potansiyeli taşıdığını, bu kirliliğin ekolojik istikrarın bozulmasına sebep olduğunu söz etti.
Balık ölümlerinin de körfez ekosisteminin ekolojik istikrarının bozulduğunun ve sudaki oksijenin tükendiğinin göstergesi olduğunu vurgulayan Sayım, şöyle konuştu:
“Suya çok ölçüde besin elementleri dahil oluyor. Nitrit, nitrat, amonyum ve fosfor üzere besleyici elementlerin ortamda çok fazla artması sonucu alg ve fitoplankton popülasyonları çok derece büyüyor. Bu halde biyokütlede harika artış meydana geliyor ve bunların parçalanma süreçleri sonunda da ortamdaki oksijen düzeyi azalıyor, hasebiyle oksijen azlığı nedeniyle toplu balık vefatları görünüyor. Düşük oksijen düzeyleri, tıpkı vakitte mikroplastiklerin sudaki parçalanma sürecini de yavaşlatarak bir kısır döngü yaratıyor. Çok kirli sonucu veren PERI indeksinin haricinde kullandığımız öbür tüm indekslere nazaran de İzmir Körfezi kirli ve çok kirli çıktı. İzmir Körfezi önemli mikroplastik kirliliği baskısı altında bulunmaktadır.”
“Acısı yazın çıkıyor”
Ertaş, makroplastiklerle ilgili 3, mikroplastiklerle ilgili 7 indeksten kirli sonuç aldıklarını belirterek, şunları kaydetti:
“Makroplastiklere baktığımızda İnciraltı Kent Ormanı, Güzelbahçe ve Urla kıyısı üzere körfeze yakın kısımlar çok kirli olarak sınıflandırıldı. İndekslere nazaran 4 mevsim kirlilik sürüyor. Körfezdeki yaz aylarında durumun daha kritik hale gelmesinin nedeni plastiğin parçalanma sürecinin hızlanmasından kaynaklı. Körfezde kış aylarında yaz aylarına nazaran daha fazla mikroplastik girdisi oluyor. Zira çok yağışlar ve rüzgar sonucunda atık su arıtma tesislerinin kapasitesi aşıyor. Hasebiyle mikroplastikler atık suyla körfeze giriyor ve acısı yazın çıkıyor. Yazın hem koku ve balıklara daha fazla tesiri oluyor.”
