(İZMİR)- İzmir Ticaret Borsası(İTB) Yönetim Kurulu Lideri Işınsu Kestelli, “Gelecek yıl için yapılan iddialar de iyiliğe çıkmamız için kuvvetli sürecin devam edeceğini ortaya koyuyor. Bu nedenle; enflasyonla uğraşa kamunun da ikna edici bir tasarruf inisiyatifiyle katkı vermesi, para siyasetiyle gerçek istikamette atılmış adımların yapısal ıslahatlarla desteklenmesi ve kayıt dışı iktisadın ortadan kaldırılması çok önemli” dedi.
İzmir Ticaret Borsası(İTB) Meclisi aralık ayı olağan toplantısı Meclis Başkanı Ömer Gökhan Tuncer yönetiminde İZQ İnovasyon Merkezi’nde yapıldı.
Tarımsal, ekonomik ve şimdiki gelişmelerin ele alındığı toplantıda konuşan İTB Yönetim Kurulu Lideri Işınsu Kestelli, temmuz ayından bu yana uygulanan ekonomik programın olumlu sonuçlar verdiği lakin enflasyonun hala yüksek olduğunu belirtti. Kestelli, “2024’ü geride bırakmak üzereyiz. İktisatta yıllar süren bir makro istikrarsızlık periyodunun akabinde geçen yıl girdiğimiz rasyonelleşme yolunda oldukça ara katettik üzere görünüyor. Temmuzdan bu yana ekonomik program olumlu sonuçlar veriyor. Para siyaseti sayesinde enflasyon düşme eğiliminde. Ekonomimizin tansiyonu olan cari açık süratle daralıyor. Yıllık cari açığın 10 milyar doların altına inmiş olması, enflasyon ve kur açısından umut verici. Cari açık daralırken döviz rezervleri artıyor. Kredi notumuz ve ülke risk primimizdeki güzelleşme barizleşti. Lakin her şey güllük gülistanlık değil elbette. Enflasyon hala çok yüksek. Sürdürülebilir büyüme için elzem olan direkt sermaye yatırımları hala çok düşük. Total verimlilik artışını sağlayamıyoruz. Dezenflasyon sürecinin hane halkı üzerindeki tesiri dayanılması güç boyuta ulaştı. Gelecek yıl için yapılan iddialar de iyiliğe çıkmamız için güçlü sürecin devam edeceğini ortaya koyuyor. Bu nedenle; enflasyonla çabaya kamunun da ikna edici bir tasarruf inisiyatifiyle katkı vermesi, para siyasetiyle hakikat istikamette atılmış adımların yapısal ıslahatlarla desteklenmesi ve kayıt dışı iktisadın ortadan kaldırılması çok önemli” dedi.
Kestelli’den ekonomi idaresine çağrı
Türkiye’nin üretim gücünün aşındığını da belirten Kestelli, “Son devirde tarım ve sanayi üretimindeki büyümenin ülkedeki toplam büyümenin altında seyretmesi, üretim kaslarımızın zayıfladığına işaret ediyor. Ekonomi idaresinin, üretim kaslarımızı güçlü tutmak için hemen tedbir alması gerekiyor. Zira Türkiye’nin dijital ve yeşil dönüşüm seyahatinde üretim gücünü artırmaya çok gereksinimi var. ve son olarak hiç unutmayalım ki ülkemizin global sistemdeki siyasi ve ekonomik gücünü demokrasimizin niteliği ve hukuk devletinin sağlamlığı belirleyecektir. Bu mevzuda da değerli adımlar atılmasını bekliyoruz” diye konuştu.
“Son üç yılın en yüksek düzeyinde gerçekleşti”
2024 yılı ziraî eserler dış ticaretinde bir evvelki yıla nazaran hem İzmir özelinde hem de ülke genelinde olumlu gelişmeler yaşandığını da belirten Kestelli, “Yılın birinci 10 ayında ihracatımız geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 6 artarak 26,9 milyar dolara yükselirken, ithalatımız ise yüzde 12 azalarak 19,8 milyar dolara geriledi. İzmir’de ise tıpkı devirde ihracatımız yüzde 7 artarak 3,6 milyar dolar olurken, ithalatımız yüzde 1 artış ile 2,2 milyar dolara çıktı. Kent olarak ülkemiz ziraî eserler ihracatından aldığımız hisse yüzde 13,5 ile son üç yılın en yüksek düzeyinde gerçekleşti” dedi.
“Bu vahşete son vermeye mecburuz”
Konuşmasında, bayana yönelik şiddete de dikkat çeken Kestelli, şunları söyledi:
“Ne yazık ki bayana yönelik şiddet sürat kesmeden devam ediyor. Kişisel olarak benim, kurum olarak borsamızın büyük ehemmiyet verdiği bu bahiste, neredeyse tüm holdinglerin, tüm sivil toplum kuruluşlarının, bürokrasinin ve siyasetin gösterdiği uğraş yetersiz kalıyor. Yalnızca basında çıkan haberlerden ulaşılan sayıya nazaran bu yılın birinci 11 ayında 411 bayan erkekler tarafından öldürüldü. 207 bayanın vefatı ise erkekler tarafından öldürüldükleri düşünülmekle birlikte kâfi delile ulaşılamadığı için kuşkulu olarak kayda geçti. Bu her gün iki bayanın öldürüldüğü manasına geliyor. Ülke olarak bu vahşete bir son vermeye mecburuz. Öncelikle bugüne kadar yapılanların yetersiz kaldığını kabul etmek durumundayız. Yeni adımlar atmalıyız. Bayana yönelik şiddet alanında farkındalık yaratmak, gelecek jenerasyonları eğitmek hedefiyle bu mevzunun eğitimin birinci ayağından itibaren müfredatta yer almasını sağlamalıyız. Ceza indirimi, güzel hal indirimi, genel af üzere uygulamalardan uzak durmalıyız. Kırsal bölgelerde, muhtarlardan imamlara halka ulaşan her kim varsa evvel onları bilinçlendirmeli, onlar vasıtasıyla daha geniş kitlelere hususla ilgili bildirileri iletmeliyiz. Bu topyekun bir gayret. Her bireyi bu çabanın modülü yapmadan bu vahşete ‘dur’ diyemeyiz. Sözlerime son verirken bayanların öldürülmediği bir 2025 diliyorum.”
Tuncer: 2024 tablomuz pek iç açıcı değil
İTB Meclis Başkanı Ömer Gökhan Tuncer ise 2024 yılında Türkiye iktisadının 1,3 trilyon doları aşan ulusal gelirle dünyanın 17. büyük iktisadı pozisyonunda olduğunu lakin iktisattaki büyüklüğün refah manasına gelmediğini söyledi. Tuncer, “Ülkemizin toplumsal refah durumu, sosyoekonomik göstergelere bağlı olarak karmaşık bir görünüm sergiliyor. Dünyanın en büyük ekonomileri ortasında yer alsak da; gelir dağılımındaki adaletsizlik, yüksek enflasyon ve işsizlik üzere sıkıntılar hatırı sayılır kişinin refah düzeyinin düşmesinin en kıymetli sebeplerinden. Bilhassa orta ve dar gelirli kümeler, artan ömür maliyetleri karşısında maalesef ekonomik zorluklar yaşamaya devam ediyor. Makroekonomik sorunlar, dışa bağımlılık, yakın coğrafyamızdaki istikrarsızlıklar üzere çeşitli faktörler bu problemlerin en önemli nedenleri ortasında. Hala güç, teknoloji ve sanayi girdilerinde dışa bağımlıyız, cari açık ve dış borç problemimiz devam ediyor, ihracatımızda düşük katma pahalı eserler, bu bahiste atılan tüm adımlara karşın hala büyük yer tutuyor. 2024 tablomuz pek iç açıcı değil” dedi.
“Ücret artışları çalışanların uzun vadeli refahını göz önünde bulunduran bir istikrarla yapılmalı”
Asgari fiyata ait de değerlendirmelerde bulunan Tuncer, şöyle konuştu:
“Ülkemizde 33 milyona yakın istihdam bulunmaktadır ve ne yazık ki çalışanların yarıya yakını en düşük yasal fiyat olan taban fiyat üzerinden maaş almaktadır. Minimum ücretlilerin dağılımında küçük ve orta ölçekli işletmelerin çoğunluklu olduğu hizmet, tarım ve inşaat kesimleri öne çıkmakta. Fiyat maliyetinin patrona yükü arttıkça işten çıkarmalar, küçülmeye gitme, fiyat artışı, kayıt dışı çalışma yahut çalıştırma üzere bir ekip yeni meseleler ortaya çıkabilir. Bu nedenle, fiyat artışları, hem patronun hem de çalışanların uzun vadeli refahını göz önünde bulunduran bir istikrarla yapılmalı; çalışanı da patronu de koruyan dengeyi kesinlikle yakalamalıyız.”
“Tarım eserlerinde gerçekçi fiyatlar olmadan besin garantisinden bahsedemeyiz”
Hayvancılık kesiminin bir dizi düşüncelerle boğuştuğuna da dikkat çeken Tuncer, 1 Ocak prestijiyle çiğ süt tavsiye fiyatının 17,15 TL olacağını söyledi. Tuncer, “Yaklaşık yüzde 17’lik bir artış gerçekleşti. Lakin TÜİK’in açıkladığı ziraî girdi fiyat endeksine baktığımızda son yeni bilgilere nazaran; tarımda kullanılan girdilerin yıllık ortalama maliyet artışı yüzde 32. Süt fiyatlarındaki güncelleme her ne kadar sevindirici olsa da, aslında 17,15 TL üretim maliyetine tekabül etmektedir. Hayvancılık, süt ve et üretimiyle bir bütündür. Bölüm tabiriyle, ‘ananın olmadığı yerde dana olmaz.’ Yani, süt arzında istikrar olmadığı sürece, et arzındaki açığı kapatmamız mümkün değildir. Özetle, tüm tarım eserlerinde gerçekçi fiyatlar olmadan besin garantisinden bahsedemeyiz” sözlerini kullandı.
Öte yandan İTB’nin yeni yıl bütçe tasarısının da görüşüldüğü toplantıda 2025 masraf ve gelir bütçesi 198 milyon TL olarak oy birliği ile kabul edildi.
