Milyonların beklediği taban fiyat için taraflar üçüncü kere toplanırken sayı yeniden gündeme gelmedi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın başkanlık ettiği üçüncü toplantıda, patron heyetinin başkanlığını TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç, personel heyetinin başkanlığını ise TÜRK-İŞ Genel Lider Yardımcısı Ramazan Ağar yaptı. Komitenin 5 kişilik emekçi heyetinde aşçı, kuaför, taşeron emekçi ve basın mensubu yer aldı.
Toplantının akabinde açıklamalarda bulunan Ramazan Ağar, üçüncü toplantıda da sayı konuşulmadığını açıkladı. Ağar önümüzdeki hafta minimum fiyatta sonucun geleceğini düşündüklerini söyledi. Ağar, dördüncü toplantının tarihinin de aşikâr olmadığını belirtti.
Birinci iki toplantıda da sayı konuşulmadı
İlk iki toplantıda 2025 için uygulanacak taban fiyat için rastgele bir sayı söylem edilmemişti.
Üçüncü toplantıdan çabucak önce Türk-İş Başkanlar Kurulu bir toplantı gerçekleştirdi. Taban Fiyat Tespit Komitesi’nde emekçi bölümünü temsil eden Türk-İş Lider Yardımcısı Ramazan Ağar, toplantı sonrası yaptığı açıklamada baştan beri taleplerinin hazır olduğunu, karşı tarafın haline nazaran hal alacaklarını söyledi.
7 milyon çalışanı direkt 40 milyon çalışanı dolaylı olarak ilgilendiren taban fiyat için birinci toplantı 10 Aralık tarihinde yapılmıştı.
İkinci toplantı ise 16 Aralık’ta gerçekleşmişti. İkinci toplantıda Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) sunum gerçekleştirmişti.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, üçüncü toplantı için artık tarafların tekliflerini beklediklerini söz etmişti.
İktisat idaresinden taban fiyat bildirileri
Asgari fiyat sürecinde başta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere iktisat idaresinden açıklamalar gelmişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da programı bozmayacak biçimde gelirleri yükseltecekleri bildirisini vermişti.
Erdoğan önlerinde taban fiyat, memur ve emekli maaşları üzere sabit gelirlilerle ilgili kritik kararlar olduğuna işaret ederek, “Meyvelerini toplamaya başladığımız iktisat programını bozmayacak formda sabit gelirlilerin durumlarını mümkün olan en düzgün düzeye çıkarmayı istek ediyoruz” açıklamasını yapmıştı.
AK Parti Kongre Merkezi’nde partisinin Genişletilmiş Vilayet Liderleri Toplantısı’nda konuşan Erdoğan, “Her ne kadar enflasyonu şimdi istek ettiğimiz düzeye düşüremesek de bu doğrultuda istikrarlı bir biçimde yolumuza devam ediyoruz” demişti.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da minimum fiyatla ilgili olarak, “Bu bahis kamuyu direkt etkilemiyor. Bilakis taban fiyat artıkça kamunun primleri artıyor. Küçük işletmelerin tekrar aşikâr yörelerin üretim gücünü muhafaza bakımından minimum fiyatın istikrarlı yapıda olması değerli. Verimliliği artırarak gerçek tabanda kalıcı biçimde çalışanlarımızın refahını artırmaya devam edeceğiz” demişti.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise geçmişe yönelik yaptığı açıklamalarda taban fiyatın bu yıl enflasyonun üzerinde kalacağı iletisini vermişti. Şimşek, “Bu yıl en düşük memur maaş artışı yüzde 78. Enflasyonun 1,7 katı. En düşük emekli aylığı yüzde 68 arttı, enflasyonun 1,5 katı. Taban fiyat de (2024’te) muhtemelen enflasyonun üzerinde seyredecek” tabirlerini kullanmıştı.
Çalışanların yüzde 83’i taban fiyatın yüzde 50 fazlası ya da altında bir fiyat alıyor
Türkiye’de taban fiyatla çalışan direkt yaklaşık 7 milyon kişi olsa da minimum fiyata yakın fiyatlar hasebiyle da toplumun geniş bir kesitini de ilgilendiriyor.
DİSK-AR’ın TÜİK Hanehalkı İşgücü Araştırması’na dayandırdığı bilgilere nazaran, Türkiye’de her 100 çalışandan 83’ü minimum fiyatın yüzde 50 fazlası ve altında fiyat alıyor. 2024 sayıları dikkate alındığında kelam konusu fiyat düzeyi yaklaşık 25 bin 500 liraya işaret ediyor.
Araştırmaya nazaran, 2023 yılında yıllık ortalama taban fiyatın yaklaşık yarısı olan 4 bin 500 TL ve daha az bir fiyatla çalışanların sayısı ise 1 milyon 595 bin kişi oldu.
7,6 milyon emekçi taban fiyata erişemediği ülkede, ücretlilerin minimum fiyata komşuluğu açısından bakıldığında 8,5 milyon emekçi ise minimum fiyatın altında ve civarında fiyat aldığı görülüyor.
Asgari fiyat civarında fiyat alanlar da dahil edildiğinde yani minimum fiyatın yüzde 10 fazlası ve altı bir fiyat alanlar dahil edildiğinde 8,5 milyon personelin, taban fiyat civarı ve altında bir fiyatla hayatını sürdürmeye çalıştığı görüldü.
Ücretli çalışanların yüzde 83’ü yani 14,4 milyonu taban fiyatın yüzde 50 fazlası ve altında fiyat alıyor.
İş dünyasından hangi talepler gelmişti?
İş dünyası taban fiyat müddetince farklı taleplerini lisana getirmişti.
TÜSİAD Yönetim Kurulu Lideri Orhan Turan Bloomberg HT’ye taban fiyatı belirleyen emekçi, patron sendikaları ve devletin bir ortaya gelip makul bir yerde anlaşabileceklerini söylemişti.
MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı ise bu süreçte en net talebi yapan temsilcilerden biri olmuştu. Asmalı, taban fiyatta yüzde 25 eşiğine dikkat çekmişti.
Bloomberg HT yayınına katılan Asmalı, taban fiyatta enflasyon gayelerine ziyan getirecek bir artışı gerçek bulmadığını belirtmişti.
Asmalı, “Bana nazaran yüzde 25’in üzerinde bir taban fiyat artışı gerçek değil” ifadelerini kullanmıştı.
İTO Başkanı Avdagiç de “Ücretlerde ‘hedeflenen enflasyon’ göz önünde bulundurularak yapılacak artış, fiyatlama davranışlarından, beklenti idaresine ve talep istikrarına kadar pek çok kalemde olumlu sonuçlar getirecektir” tabirini kullanmıştı.
DİSK, taban fiyatın yoksulluk sonunun yarısı civarında olması gerektiğini belirtmişti
DİSK de taban fiyatla ilgili geniş kapsamlı bir rapor yayımlarken, bu raporda taleplerini sıralamıştı.
Konfederasyon taban fiyatın belirlenmesinde geçim kurallarının göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtmişti. Taban fiyat artışında yoksulluk hududunun bir kriter olarak dikkate alınması gerektiğini belirten DİSK hanede iki çalışan olması varsayımından hareketle minimum fiyatın en az yoksulluk sonunun yarısı civarında olmasını talep etmişti.
Türk-İş’in son araştırmasına nazaran Kasım’da yoksulluk sonu 66 bin 976 olarak belirlenmişti. Bu bilgi üzerinden hesaplandığında DİSK’in talebi yaklaşık 33 bin 500 TL’ye işaret etmişti.
Konfederasyon minimum fiyatın bütün çalışanlar ve memurlar için de ortak saptanması gerektiğini söyledi. 2024 Kasım prestijiyle en düşük memur maaşının 39 bin TL, kamu personellerinin en düşük çıplak brüt fiyatının 41 bin TL (net yaklaşık 33 bin TL) civarında olduğunu belirten DİSK, taban fiyatın en az kamu çalışanı fiyatı ve an az memur maaşı dikkate alınarak hesaplanması gerektiğini söz etmişti.
