Milyonların beklediği taban fiyat için taraflar üçüncü kere toplandı.
İlk iki toplantıda 2025 için uygulanacak minimum fiyat için rastgele bir sayı söylem edilmemişti.
Üçüncü toplantıdan çabucak önce Türk-İş Başkanlar Kurulu bir toplantı gerçekleştirdi. Minimum Fiyat Tespit Komitesi’nde emekçi kısmını temsil eden Türk-İş Lider Yardımcısı Ramazan Ağar, toplantı sonrası yaptığı açıklamada baştan beri taleplerinin hazır olduğunu, karşı tarafın haline nazaran hal alacaklarını söyledi.
7 milyon çalışanı direkt 40 milyon çalışanı dolaylı olarak ilgilendiren taban fiyat için birinci toplantı 10 Aralık tarihinde yapılmıştı.
İkinci toplantı ise 16 Aralık’ta gerçekleşmişti. İkinci toplantıda Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) sunum gerçekleştirmişti.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, üçüncü toplantı için artık tarafların tekliflerini beklediklerini tabir etmişti.
İktisat idaresinden minimum fiyat iletileri
Asgari fiyat sürecinde başta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere iktisat idaresinden açıklamalar gelmişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da programı bozmayacak halde gelirleri yükseltecekleri iletisini vermişti.
Erdoğan önlerinde taban fiyat, memur ve emekli maaşları üzere sabit gelirlilerle ilgili kritik kararlar olduğuna işaret ederek, “Meyvelerini toplamaya başladığımız iktisat programını bozmayacak biçimde sabit gelirlilerin durumlarını mümkün olan en uygun düzeye çıkarmayı istek ediyoruz” açıklamasını yapmıştı.
AK Parti Kongre Merkezi’nde partisinin Genişletilmiş Vilayet Liderleri Toplantısı’nda konuşan Erdoğan, “Her ne kadar enflasyonu şimdi istek ettiğimiz düzeye düşüremesek de bu doğrultuda istikrarlı bir formda yolumuza devam ediyoruz” demişti.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da minimum fiyatla ilgili olarak, “Bu bahis kamuyu direkt etkilemiyor. Tersine taban fiyat artıkça kamunun primleri artıyor. Küçük işletmelerin yeniden aşikâr yörelerin üretim gücünü müdafaa bakımından minimum fiyatın istikrarlı yapıda olması kıymetli. Verimliliği artırarak gerçek tabanda kalıcı formda çalışanlarımızın refahını artırmaya devam edeceğiz” demişti.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise geçmişe yönelik yaptığı açıklamalarda minimum fiyatın bu yıl enflasyonun üzerinde kalacağı iletisini vermişti. Şimşek, “Bu yıl en düşük memur maaş artışı yüzde 78. Enflasyonun 1,7 katı. En düşük emekli aylığı yüzde 68 arttı, enflasyonun 1,5 katı. Taban fiyat de (2024’te) muhtemelen enflasyonun üzerinde seyredecek” tabirlerini kullanmıştı.
Çalışanların yüzde 83’i taban fiyatın yüzde 50 fazlası ya da altında bir fiyat alıyor
Türkiye’de taban fiyatla çalışan direkt yaklaşık 7 milyon kişi olsa da taban fiyata yakın fiyatlar hasebiyle da toplumun geniş bir kesitini de ilgilendiriyor.
DİSK-AR’ın TÜİK Hanehalkı İşgücü Araştırması’na dayandırdığı bilgilere nazaran, Türkiye’de her 100 çalışandan 83’ü minimum fiyatın yüzde 50 fazlası ve altında fiyat alıyor. 2024 sayıları dikkate alındığında kelam konusu fiyat düzeyi yaklaşık 25 bin 500 liraya işaret ediyor.
Araştırmaya nazaran, 2023 yılında yıllık ortalama taban fiyatın yaklaşık yarısı olan 4 bin 500 TL ve daha az bir fiyatla çalışanların sayısı ise 1 milyon 595 bin kişi oldu.
7,6 milyon emekçi taban fiyata erişemediği ülkede, ücretlilerin taban fiyata komşuluğu açısından bakıldığında 8,5 milyon emekçi ise taban fiyatın altında ve civarında fiyat aldığı görülüyor.
Asgari fiyat civarında fiyat alanlar da dahil edildiğinde yani minimum fiyatın yüzde 10 fazlası ve altı bir fiyat alanlar dahil edildiğinde 8,5 milyon personelin, minimum fiyat civarı ve altında bir fiyatla hayatını sürdürmeye çalıştığı görüldü.
Ücretli çalışanların yüzde 83’ü yani 14,4 milyonu minimum fiyatın yüzde 50 fazlası ve altında fiyat alıyor.
İş dünyasından hangi talepler gelmişti?
İş dünyası minimum fiyat mühletince farklı taleplerini lisana getirmişti.
TÜSİAD Yönetim Kurulu Lideri Orhan Turan Bloomberg HT’ye minimum fiyatı belirleyen emekçi, patron sendikaları ve devletin bir ortaya gelip makul bir yerde anlaşabileceklerini söylemişti.
MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı ise bu süreçte en net talebi yapan temsilcilerden biri olmuştu. Asmalı, minimum fiyatta yüzde 25 eşiğine dikkat çekmişti.
Bloomberg HT yayınına katılan Asmalı, minimum fiyatta enflasyon maksatlarına ziyan getirecek bir artışı hakikat bulmadığını belirtmişti.
Asmalı, “Bana nazaran yüzde 25’in üzerinde bir taban fiyat artışı yanlışsız değil” ifadelerini kullanmıştı.
İTO Başkanı Avdagiç de “Ücretlerde ‘hedeflenen enflasyon’ göz önünde bulundurularak yapılacak artış, fiyatlama davranışlarından, beklenti idaresine ve talep istikrarına kadar pek çok kalemde olumlu sonuçlar getirecektir” sözünü kullanmıştı.
DİSK, taban fiyatın yoksulluk sonunun yarısı civarında olması gerektiğini belirtmişti
DİSK de minimum fiyatla ilgili geniş kapsamlı bir rapor yayımlarken, bu raporda taleplerini sıralamıştı.
Konfederasyon minimum fiyatın belirlenmesinde geçim koşullarının göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtmişti. Taban fiyat artışında yoksulluk sonunun bir kriter olarak dikkate alınması gerektiğini belirten DİSK hanede iki çalışan olması varsayımından hareketle minimum fiyatın en az yoksulluk sonunun yarısı civarında olmasını talep etmişti.
Türk-İş’in son araştırmasına nazaran Kasım’da yoksulluk hududu 66 bin 976 olarak belirlenmişti. Bu data üzerinden hesaplandığında DİSK’in talebi yaklaşık 33 bin 500 TL’ye işaret etmişti.
Konfederasyon minimum fiyatın bütün emekçiler ve memurlar için de ortak saptanması gerektiğini söyledi. 2024 Kasım prestijiyle en düşük memur maaşının 39 bin TL, kamu emekçilerinin en düşük çıplak brüt fiyatının 41 bin TL (net yaklaşık 33 bin TL) civarında olduğunu belirten DİSK, taban fiyatın en az kamu personeli fiyatı ve an az memur maaşı dikkate alınarak hesaplanması gerektiğini söz etmişti.
