Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, TBMM Genel Konseyinde, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2025 yılı bütçesine ait sunum yaptı.
2023 yılının ikinci yarısından bu yana uyguladıkları Orta Vadeli Program sayesinde değerli kazanımların olduğunu belirten Şimşek, öncelikle makrofinansal istikrarı güçlendirdiklerini söyledi. İktisatta yine dengelenmeyi sağladıklarını ve şoklara karşı dayanıklılığın artırıldığını lisana getiren Şimşek, cari açığın ulusal gelire oranının yüzde 5,5’ten yüzde 1’in altına inmiş olmasının pahalı olduğunu söyledi.
Bakan Şimşek, rezervleri artırarak rezerv düşüklüğünü tasa kaynağı olmaktan çıkardıklarını vurgulayarak, bunun “carry trade üzerinden sağlandığı” tarafındaki argümanlarının hakikat olmadığını, artışın üçte ikisinden fazlasının uzun vadeli, makul maliyetli dış kaynak ve Türkiye’deki portföy tercihlerinden kaynaklandığını lisana getirdi.
Son 1,5 yılda ülke risk priminin 450 baz puandan fazla düştüğünün, tıpkı devirde gelişmekte olan ülkelerdeki risk primindeki düşüşün bunun 10’da biri olduğunun altını çizen Şimşek, “Program yoksa, program başarılı bir biçimde uygulanmıyorsa ülkenin risk primi kendisine misal ülkelerden nasıl oluyor da birebir devirde 10 kattan fazla düşüyor, diye sormak lazım.” sözlerini kullandı.
Türkiye’nin dış kaynak maliyetinin yüzde 30 düştüğünü belirten Şimşek, gerçek dal ve bankaların çok daha uygun şartlarda finansmana eriştiğine dikkati çekti. Türk lirasına itimat kazandırdıklarını anlatan Şimşek, program öncesi yüzde 36 düzeyine düşen Türk lirasının toplam mevduat içindeki hissesinin yüzde 57’yi aştığını bildirdi.
“2024’te devam eden KKM hesaplarından rastgele bir ziyan kelam konusu değil”
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, Kur Korumalı Mevduat (KKM) konusundaki tenkitlere cevap vererek, “KKM, tam 68 haftadır kesintisiz halde düşüyor. KKM stoku geçen sene 3,4 trilyon lirayla tepedeydi, bugün prestijiyle 1,2 trilyon liranın altına düştü. 2024’te mevduat faizi ortalama yüzde 54,6 ancak kur artışı bunun yarısı bile değil. Hasebiyle 2024’te devam eden KKM hesaplarından rastgele bir ziyan kelam konusu değil.” diye konuştu.
Programın bir ögesinin da mali disiplini güçlü halde tekrar tesis etmek olduğunu tabir eden Şimşek, sarsıntı harcamalarına karşın bütçe açığını denetim altına aldıklarını ve düşürmeye başladıklarını söyledi.
Şimşek, Türkiye’nin bu sene dünyada 3 büyük kredi derecelendirme kuruluşu tarafından notu 2 kademe birden artan tek ülke olduğuna işaret ederek, programın gayelerine değindi.
Programı uygularken global iktisattaki gelişmeleri de yakından takip ettiklerini kaydeden Şimşek, “Küresel şartlar, programın başında zordu. Zira geçen sene global faizler yüksekti. Global ticarette artış zayıftı ve ticaret ortaklarımızın büyümesi epey düşüktü. Lakin 2025’te global şartlar program açısından çok daha elverişli hale gelecek. Zira 2025’te ticaret ortaklarımızın büyüme performansının güzelleşmesi bekleniyor. Bu yıl faiz indirimlerine başlayan gelişmiş ve gelişmekte olan ülke merkez bankalarının önümüzdeki periyotta de indirimlere devam etmesi, yani global finansal şartların daha elverişli olması bekleniyor. Emtia fiyatlarının düşük seyredeceği varsayım ediliyor. Bütün bunlar program açısından olumlu.” değerlendirmesinde bulundu.
“Enflasyonu kalıcı olarak düşürmek için gerekli yeri oluşturduk”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde AK Parti hükümetleri olarak her vakit daha müreffeh Türkiye inşa etme amacıyla çalıştıklarını anlatan Şimşek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Makroekonomik dengesizlikleri gidermek için uyguladığımız siyasetlerle 2024’te iç talep yavaşladı ve iktisatta yine dengelenme başladı. Dezenflasyon sürecinde büyüme öngörülerimiz doğrultusunda. Kısa vadede yavaşladı. Fakat bu geçicidir. Sanayi üretimindeki hudutlu daralmaya bakarak genel ekonomik gidişata ait yorum yapmak eksiklik olacak. Zira iktisadın geri kalan yaklaşık yüzde 79’u büyümeye devam etmektedir. Önümüzdeki yıl daha destekleyici olacak olan global şartlarla birlikte dezenflasyon sayesinde oluşacak elverişli yurt içi finansal şartlar ve artan gerçek bölüm itimadının ekonomik aktiviteyi olumlu etkilemesini bekliyoruz.”
Şimşek, uyguladıkları siyasetler sayesinde enflasyonun bu yılın mayıs ayındaki tepe düzeyine nazaran 28 puan gerilediğinin altını çizerek, şunları kaydetti:
“Dezenflasyona yönelik siyasetlere daha geç reaksiyon veren ve geriye dönük fiyatlamanın olduğu hizmetlerde enflasyon yüksek seyrediyor. Vatandaşlarımız müsterih olsun. Besinden güçlü mallara, eğitimden ulaştırmaya birçok alanda enflasyonda hissedilebilir yavaşlama başladı. 2025’te devam edecek. Enflasyonu kalıcı olarak düşürmek için gerekli tabanı oluşturduk, çerçeve şekillendi. 2025’te 4 temel faktör nedeniyle enflasyon düşmeye devam edecek. Birincisi, para siyasetinin gecikmeli tesiri daha besbelli hale gelecek. İkincisi, bütçe açığını azaltarak, kamu maliyesinin enflasyonla gayrete daha güçlü takviye vermesini sağlayacağız. Üçüncü olarak bütçe imkanları çerçevesinde kimi yönetilen ve yönlendirilen fiyatları enflasyon amacıyla uyumlu biçimde belirleyeceğiz. Son olarak besin, konut ve güç üzere temel alanlarda arzı artıracak proje ve ıslahatlara sürat vereceğiz.”
“Vergi adaletini güçlendirmeyi amaçlıyoruz”
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, yaklaşık 56 milyar dolar olan cari açığın bugün yaklaşık 8 milyar dolar düzeyine düştüğünü tabir ederek, cari açıkta düşüşü kalıcı hale getirmek için yapısal ıslahatların hızlandırılması gerektiğini lisana getirdi.
Kamuda harcama disiplinini sağlayacak adımları attıklarını anlatan Şimşek, “Kamu İhale Kanunu’nda çok kapsamlı revizyona gittik. Buna ait düzenlemeleri kümemize gönderdik. KİT yönetişim ıslahatı konusunda da yapısal ıslahatı tamamlayıp yeniden taslağı partimizin yetkililerine ilettik.” dedi.
Şimşek, Memleketler arası Finans Enstitüsü datalarına nazaran, 60 gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ortasında Türkiye’nin en düşük kamu borcuna sahip 6’ncı ülke olduğunun altını çizerek, kur riskini azaltmak gayesiyle yüklü olarak Türk lirası cinsinden borçlandıklarını, borcun vadesini uzatarak stokun refinansman riskini azalttıklarını, faiz riskini azaltmak için değişken faizli borçlanmanın hissesini sınırladıklarını ve güçlü nakit rezervi tutuklarını belirtti.
Vergi adaletini güçlendirmeyi amaçladıklarını vurgulayan Şimşek, yapılan vergi düzenlemelerine değindi. Vergi harcamalarını başta vergi adaleti olmak üzere, ekonomik, toplumsal ve çevresel amaçları desteklemek için faal siyaset aracı olarak kullandıklarına dikkati çeken Şimşek, Türkiye’nin büyüme potansiyelini artıran, istihdama katkı sunan yatırım, üretim, AR-GE, ihracat faaliyetlerine vergisel teşvikler verdiklerini söyledi.
Şimşek, “vergi harcamalarının yalnızca sermaye kesitine sağlandığı yönündeki” savların da gerçeği yansıtmadığını söz ederek, “En büyük vergi harcama kalemi nedir biliyor musunuz? Minimum fiyattan vergi almamamızın 2025’teki maliyeti 853 milyar lira. Bütün vergi harcamalarının neredeyse 3’te biri. AR-GE faaliyetleri ve istihdam sağlayacak yatırımlar için 683 milyar lira vergi harcaması öngörüyoruz. Biz yatırımları desteklemeyelim mi? AR-GE’yi desteklemeyelim mi?” diye konuştu.
Kayıt dışılıkla gayret kapsamında yapılan kontrollere ait bilgi veren Şimşek, vergi borçlarının silindiği argümanlarının da gerçeği yansıtmadığına işaret etti. Şimşek, “Meclisimizin kanun düzenlemesiyle lakin alacaklar silinebilir.” sözünü kullandı.
“Aylık ve fiyatlarda güzelleştirmelerle enflasyonun üzerinde artış yapıldı”
Bakan Şimşek, çalışanların ve emeklilerin her vakit yanında olduklarını vurgulayarak, aylık ve fiyatlarda iyileştirmelere gidildiğini ve enflasyonun üzerinde artış yapıldığını söyledi. Buna ait örnekler veren Şimşek, “Çalışanlarımızı, emeklilerimizi enflasyona ezdirmedik, ezdirmeyeceğiz. Bu programda da amacımız bu tarafta, değişmedi. Enflasyon şu anda yüzde 47’dir, yıl sonu muhtemelen yüzde 45 olacak. Bu yıl en düşük memur maaş artışı yüzde 78. Enflasyonun 1,7 katı. En düşük emekli aylığı yüzde 68 arttı, enflasyonun 1,5 katı. Taban fiyat de muhtemelen enflasyonun üzerinde seyredecek.” değerlendirmelerinde bulundu.
Bütçede öğrencilerin, gençlerin, engellilerin, 65 yaş üstü büyüklerin, çiftçilerin, esnafın, sanatkarların, çalışanların, emeklilerin ve toplumun bütün bölümlerinin bulunduğunu belirten Şimşek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Temelleri sağlamlaştırmak konusunda değerli aralıklar kaydettik. Global iktisatta karşı karşıya kaldığımız meydan okumaların ve ülkemizdeki yapısal meselelerin kolay tahlili olmadığını biliyoruz, kabul ediyoruz. Bu sıkıntıları çözmek için uyguladığımız bir program var, bunu kararlılıkla uygulamaya devam edeceğiz. Zira maksadımız bir taraftan makrofinansal istikrarı tesis etmek, bir taraftan alışılmış ki temel problemleri çözmektir. Kaynaklarımızı daha verimli kullanarak yatırımı, istihdamı, ihracatı artıracağız. Enflasyon yeni bir sorun değil. 70’lerde, 80’lerde, 90’larda da sorundu. AK Parti periyodunda tek haneye indirmiştik, tekrar tek haneye indireceğiz.”
