Türkiye’de çoklukla kış aylarında ağır biçimde tesirli olan kar, bu yıl sonbaharda yüzünü gösterdi. Kasım ayı sonunda tesirli olan kar nedeniyle birtakım vilayetlerde yollar kapandı, eğitime orta verildi. Geçmiş yıllarda dönemi aralık ya da ocak ayında açan kayak merkezleri, kasım sonunda açılış yaptı.
Türkiye’nin en sıcak kentlerinden İzmir de erken gelen kardan nasibini aldı, Ödemiş ilçesine kasım ayında kar yağdı.
“İklim değişikliği beklenmedik şartlara sebep oluyor”
Aynı vakitte Coğrafik Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Uzmanı olan, İzmir Bakırçay Üniversitesi Coğrafya Kısmı Lideri Prof. Dr. Şermin Tağıl, AA muhabirine, iklim krizinin süratle ilerlediğini, çok sıcaklar, kuraklık, şiddetli yağış, sel ve fırtına üzere olağan dışı hava olaylarının arttığını söyledi.
İklim değişikliğinin hava sistemlerini bozarak beklenmedik şartlara neden olduğunu lisana getiren Tağıl, “Bu da daha soğuk ya da daha sıcak hava dalgalarına neden olabiliyor. İklim salınımları azamî uçlara ulaşarak, birtakım yıllarda çok kuraklık, birtakım yıllarda ise ağır yağışlar üzere uç olaylar yaşanmasına yol açabiliyor ayrıyeten kış mevsimlerinin erken ya da geç başlaması üzere çok mevsimsel değişiklikler de olağan olmaya başladı.” dedi.
Tağıl, 2023’ün haziran ayından bu yılın eylül ayına kadar Akdeniz’deki deniz ısı dalgasının Doğu Akdeniz’de epeyce şiddetli halde tesirli olduğunu belirterek, bu nedenle son iki yaz devrinde Türkiye’nin bilhassa Ege ve Akdeniz kıyılarında yüksek deniz yüzey sıcaklıklarının hissedildiğini kaydetti.
“Kutup girdabı olayı yaşandı”
Son 14-15 aydır Doğu Akdeniz’de deniz yüzeyi sıcaklıklarının global ortalamanın üzerinde olmasının fırtınaların oluşması için risk faktörü oluşturduğunu anlatan Tağıl, şöyle devam etti:
“Ancak fırtınaların oluşabilmesi için bu şartın yanı sıra ikinci değerli bir etken de devreye girdi, sonbahar ve aralık aylarında kutup girdabı bozulmalarının (ani sıcaklık değişiklikleri) yaşanması. Kutup girdabı, Kuzey Kutbu ve Güney Kutbu etrafında stratosferin üst düzeylerinde oluşan dev bir alçak basınç sistemidir. Bu sistem, kutup etrafındaki soğuk havayı güçlü jet akımlarıyla hapseder. Güçlü bir kutup girdabı, soğuk havayı kutuplarda tutarak orta enlemlerde daha ılıman kışlara neden olurken, zayıf bir girdap soğuk hava kütlelerinin kutuplardan taşarak daha güneyde sert kış şartları yaratmasına yol açar. Olağanda ani stratosferik ısınmalar ocak ayında gerçekleşirken, bu yıl kasım sonu ve aralık başında iki gerilmiş kutup girdabı olayı yaşandı. Bu durum, üst düzeyde soğuk hava hareketini tetikleyerek ülkemize soğuk ve kar getiren hava kütlelerinin erken girişine neden oldu. Uzun müddet boyunca deniz yüzeyi sıcaklıklarının olağanın üzerinde olduğu Doğu Akdeniz’e yanlışsız uzanan soğuk hava, çok fırtınaların ve yağışların oluşumunda tesirli olan şartların oluşmasına neden oluyor.”
“Aralık ayı boyunca istikrarsızlık devam edebilir”
Tağıl, erken kış olayında güneşin döneminin da rol oynadığının söylenebileceğini aktararak, bu sürecin atmosferdeki hava akışlarını ve basınç sistemlerini etkileyerek, kutup bölgelerindeki soğuk havaların güney enlemlerine yanlışsız ilerlemesine neden olduğunu bildirdi.
Özellikle kasım sonunda Avrupa ile Sibirya ortasındaki sıcaklık farkının artmasının erken başlayan kutup girdabı bozulmalarının ana sebeplerinden biri olduğunu söz eden Tağıl, şunları kaydetti:
“Bu kuzeyli soğuk hava kütlesi, son bir yılı aşkın vakittir deniz yüzeyi sıcaklıklarının yüksek olduğu Doğu Akdeniz’e indiğinde, Türkiye’yi de etkileyen kararsız hava şartlarını artırıyor. Aralık ayı boyunca, yüksek atmosferdeki soğuk bir havuzun güçlü sıcaklık farklılığı oluşturması nedeniyle istikrarsızlık devam edebilir. Arktik hava kütlesinin Avrupa ve Doğu Akdeniz’e hakikat olan hareketi, Batı Anadolu genelinde ağır yağışlar ve fırtınaların meydana gelmesine neden olabilir. Fırtınalarla birlikte güçlü rüzgarlar, yıldırım, mahallî dolu ve hatta muhtemel tornadoların (kasırga) görülme riski de artabilir.”
