İzmir’in Tire ilçesinde yaşayan keçe ustası Arif Cön; mesleğini çağdaşlaştırdı, geliştirdi, tasarladı ve yalnızca yurt içine değil tüm dünyaya satışlar yapmayı başardı. Kaybolmaya yüz tutan mesleklerin kesinlikle yeniliği yakalaması gerektiğini tabir eden 3. nesil keçe ustası Cön, “Farklı şeyler ürettiğinizde meslekler devam ediyor ve beşerler buna ilgi duyuyor. Dokunmak lazım, formatlamak lazım, çağdaş hale getirmek lazım, vakte ayak uydurmak lazım” dedi.
Tire ilçesinde yaşayan 3. jenerasyon keçe ustası Arif Cön, 1924 yılında dedesinin başlattığı ve babasının devraldığı keçecilik mesleğini devam ettiriyor. Koyun yününden yapılan keçelere hayat veren Cön, artık keçeciliği eski formüllerle değil yeni yollarla yapıyor. Kaybolmaya yüz tutan mesleği çağdaşlaştırarak vakte ayak uyduran Arif Cön, dede yadigarı atölyesinde; şal, atkı, fular, yelek, panço, ceket, çanta üzere eserleri imal ediyor.
Tire’nin keçeleri; Amerika, Kanada, Almanya üzere ülkelere de ulaşıyor
El emeği göz parıltısı eserleri atölyede itinayla yapan Arif Cön ve takımı, esere nazaran yünleri ihtimamla yerleştiriyor, sabunlu su ile hafif ıslatıp makine yardımıyla sıkıştırıyor. Makineden çıkan ve kumaşa kilitlenen keçeler, daha sonrada terzilere gönderiliyor, doğal boyalarla süslenerek rengarenk eserler olarak piyasaya gidiyor.
Modern keçeciliğin temsilcisi Arif Cön, eserlerini internetten de satışa sunarken, Tire’nin keçeleri yalnızca yurt içine değil; Amerika, Kanada, Almanya üzere ülkelere de ulaşıyor. Keçecilikte çağdaşlaşma sayesinde ayakta kaldıklarını anlatan Arif Cön, “Bütün el sanatlarında yeni bir şey denemek çok zordur ve kendi dükkanımız olmasaydı bu gelişim olmazdı. Ben birinin yanında çırak olsaydım, bu gelişime ayak uyduramazdım. Dokunmak lazım, formatlamak lazım, çağdaş hale getirmek lazım, vakte ayak uydurmak lazım; lakin bunu o 80 yaşındaki, 75 yaşındaki ustadan beklemek de ayıp oluyor. Onun yanına bir genç oturtabilirsek o sayede onu şekillendirebiliriz” dedi.
“Eskiden bu vücutla, dizle ve ayakla yapılıyordu. Şuan makineyle yapıyoruz”
Cön, “Biz farkında olmadan; bize ilişkin olan, bizim kültürümüz olan, bizi biz yapan pahaları taşıyan bu insan hazineleri teker teker eksiliyor. Bu da bizim için trajik bir durum” diye konuştu.
Sıkıştırılma sürecinin evvelden vücut yardımıyla yapıldığını söz eden Cön, “Koyun yününün sıkıştırılmış haline keçe deniyor. Bu sıkıştırma sürecinde bir fark var; evvelce bu vücutla, dizle ve ayakla yapılıyordu. Şuan makineyle yapıyoruz” halinde sözlerine yer verdi.
Modern keçe formülünü anlatan keçe ustası Arif Cön, “Altına bir kat yün koyuyoruz. Daha sonra üzerine ipeği açıp, ipeğin üzerine; tekrar yün koyuyor, sabunlu su veriyor, katlıyor ve sıkıştırıyoruz. Bu formda alttaki yünün kumaştan geçip, üstteki yünü tutmasını sağlıyoruz. Tek bir seferde dövmek yetmiyor; tekrar tarafını çevirip, tekrar dövüyorsunuz. Sonrasında; yıkayıp, ütülüyoruz ve müşteriye hazır hale getiriyoruz. Kimyasal katiyetle yok içerisinde. Birinci çağlardan beri kullanılan bir gereç keçe ve dünyadaki birinci dokuma gerecidir. Boya sürecinde de biz kök boyası kullanırız; kanserojen içermeyen, Avrupa Birliği evraklı boyalar kullanıyoruz ki yurt dışında takılmasın” sözlerine yer verdi.
“Farklı şeyler ürettiğinizde meslekler devam ediyor”
Cön, şöyle devam etti:
“Farklı şeyler ürettiğinizde meslekler devam ediyor ve beşerler buna ilgi duyuyor. Bizim daima müşterimiz doğallıktan yana. Bu nedenle her ülkeye satışımız var; yurt içine, Amerika’ya, Kanada’ya yolluyoruz, Almanya var. Yurt dışına da gittik, fuarlara da katıldık ve bunlar bizim tanıtımızda büyük rol oynadı. Öbür mesleklerde de çabalandığında, o mesleği de kurtarabilirsiniz. Kâfi ki o denli bir çabamız olsun ve bunu yapacak genç takımımız olsun.” – İZMİR
