Tarihi yapılarından mutfağına birçok alanda farklı kültürlerin etkileşiminin örneklerini bugüne taşıyan İzmir’in Tire ilçesinde, her salı kurulan açık hava pazarı, büyüklüğü ve eser çeşitliliğinin yanı sıra gelenekleriyle de dikkati çekiyor.
13. yüzyılda Türk hakimiyetine geçtikten sonra Osmanlı devrinde Aydın vilayeti sancağı yapılan, farklı coğrafyalardan gelen insanlara yurt olan Tire, üretim ve ticaretle zenginleşen kültürel mirasını gelecek jenerasyonlara aktarmaya çalışıyor.
1800 TEZGAH KURULUYOR
Urgancılık, beledi dokumacılığı, nalıncılık, keçecilik üzere kaybolmaya yüz tutan çok sayıda mesleğin icra edildiği ilçenin en büyük bedellerinden biri de tarihi açık hava pazarı.
Her hafta salı günü, üç mahalle sonlarına yayılan alanda yaklaşık 1800 tezgahla açılan Tire Salı Pazarı, yöre halkının muhtaçlıklarını karşılamanın çok ötesine geçerek turistik bir bedel haline geldi.
SABAH SAATLERİNDE DUA İLE AÇILIYOR
Ege’nin verimli ovalarında yetiştirilen zerzevat ve meyvelerin, mevsimine nazaran yabani otların, et ve süt eserlerinin yanı sıra iğne oyası, kanaviçe üzere bayanların el emeği eserlerinin sergilendiği pazar, ziyaretçilerini rengarenk bir seyahate çıkarıyor.
Pazarda alışveriş, sabah 08.30’da belediye hoparlöründen okunan ve vatandaşların el açarak katıldığı “şükür, rahmet ve helal kar duası” ile başlıyor.
Ege mutfağı ve kültürünü tanımak isteyen çok sayıda yerli ve yabancı turisti de kendisine çeken
pazara turizm şirketleri özel çeşitler düzenliyor.
İzmir, Aydın, Manisa üzere vilayetlerden kalkan otobüslerle pazara gelenler ortasında yabancı turistler de bulunuyor.
İLÇENİN EN BÜYÜK MARKA DEĞERİ
Tire Pazarcılar Odası Başkanı Cengiz Kaşan, AA muhabirine, Tire Salı Pazarı’nın tezgah sayısı ve eser çeşitliliği açısından eşsiz olduğunu söyledi.
Pazarda Tire’nin yanı sıra Torbalı, Bayındır, Ödemiş, Kiraz ve Beydağ ilçelerinden gelen pazarcıların da tezgah açtığını, ticaretin yanı sıra kültürel bir şölen sunduklarını aktaran Kaşan, şöyle konuştu:
“Pazarımız, Türkiye’nin en büyük açık hava pazarıdır. 1800 pazarcı ekmek yemektedir buradan. Bizim pazarımızın tarihi 1450’li yıllara uzanıyor. O devir Portekizliler buraya portakal, mandalina üzere narenciye eserlerini getirip buradan urgan ve demirle takas ediyordu. Bu pazar o devirlerde kurulmaya başlanmış. Biz de bu geleneği sürdürüyoruz. Salı Pazarı ilçenin en büyük marka bedeli. Etraf vilayetlerden, ilçelerden konuklarımız geliyor. İzmir’den, pazara turist taşıyan otobüsler geliyor. Sabah gelip akşama kadar pazarı geziyorlar.”
İlçede 1980-99 yılları ortasında belediye başkanlığı yapan Nazım Çulcu da pazarda alışveriş öncesi yapılan dua geleneğinin urgancılara dayandığını anlattı.
Tire’nin geçmişte urgan üretim merkezi olduğunu, bu nedenle denizcilerin uğrak noktası olduğunu anlatan Çulcu, “1960’lı yıllara kadar ilçemizde urgancılık meşhurdu, o devir burada urgan pazarı kurulurdu. O urgancılar alışverişe başlamadan evvel pazar duası yapardı. O dua yapılmadan hiçbir şeyi ellemezlerdi. Alışılmış sonra o meslek kayboldu, pazarı dağıldı. Biz misyona geldikten sonra bu duayı pazarda yaptırmaya başladık.” diye konuştu.
