İzmir’in Bergama ilçesinde milattan evvel 2. yüzyılda papirüse alternatif olarak oğlak derisinin işlenmesiyle üretilen yazı gereci parşömen, ilçede ortaokul öğrencileri tarafından üretilip görsel sanatlar derslerinde kullanılıyor.
Tarihi kaynaklara nazaran parşömen, milattan evvel 2. yüzyılda Mısır’dan Bergama’ya papirüs satışının yasaklanması üzerine Bergama Hükümdarı 2. Eumenes devrinde bulundu ve buradan Bergama kağıdı (Charta Pergamena) ismiyle dünyaya yayıldı.
Selüloz kağıdın bulunup yaygınlaşmasına kadar en kıymetli yazı gereci olarak kullanılan parşömen, 2005’te Bergama Kültür ve Sanat Vakfı öncülüğünde ilçede tekrar üretilmeye başlandı. Bergama parşömeni, 2021’de Türk Patent ve Marka Kurumunca coğrafik işaretle tescillendi.
Bergama’daki Ayaskent İrfan Kırdar Ortaokulu, bilhassa 2017’de uygulanan geri ve ileri dönüşüm ile sıfır atık temalı eğitimlerle ismini duyurdu. Dönüşüme kazandırılabilecek her atığın değerlendirildiği okulda, görsel sanatlar öğretmeni Uğur Ural, bu yıl Bergama’nın kıymetli kültürel bedeli parşömenin yaşatılması için proje başlattı.
“Haftada 5-6 parşömen üretecek noktaya geldik”
Uğur Ural, AA muhabirine, parşömenin Bergama’nın dünyaca bilinen kültürel kıymetlerinden olduğunu söyledi.
Amaçlarının bu bedele sahip çıkmak olduğunu söz eden Ural, “Çocuklarla gelenek halinde devam ettirilmesi, toplumun bütününe yayılması noktasında üzerimize düşen misyonlar vardı. Kendi dersimin bir modülü olarak öğrenciye anlatmaya karar verdim. Başlangıçta zorlandığımız vakitler oldu lakin haftada 5-6 parşömen üretecek, ürettiğimiz parşömeni derslerde gereç olarak kullanacak noktaya geldik.” diye konuştu.
Ural, ilçedeki dericilerden aldıkları oğlak derisini tuzdan arındırıp yıkadıklarını anlatarak, şöyle devam etti:
“Kirece yatırıyoruz. Yaklaşık 4-5 gün boyunca kireçte kalıyor. O müddette deri fermantasyona uğruyor. Bu sayede tüy dökümü oluyor, derinin alt katmanındaki yağlar daha kolay sıyrılabilir vaziyete geliyor. Temizledikten sonra germe sürecini gerçekleştiriyoruz. Germe ve kazıma bıçaklarımızla parşömeni kazıyoruz. Kağıt inceliğine geldiğinde de 3-4 günlük bir kuruma süreci oluyor. Sonrasında da bunu materyal olarak derse taşımış oluyoruz.”
Öğrenciler mutlu
8. sınıf öğrencisi Zeliha Karakuran, fotoğraf yapmayı çok sevdiğini belirterek, “Küçüklüğümden beri fotoğraf yapıyorum. Parşömenin üzerine fotoğraf yapmanın biraz daha zorlukları var lakin bence hoş bir çalışma, çok beğendim.” dedi.
Atatürk temalı fotoğraflar yapan çocuklardan 6. sınıf öğrencisi Memduh Özkan ise okuldaki birçok öğrenci üzere Uğur öğretmen sayesinde parşömenle tanıştığını, parşömen üretmenin ve üzerinde fotoğraf yapmanın heyecan verici olduğunu söyledi.
6. sınıf öğrencisi Zeynep Gökçen Hoşlar de Kınık ilçesinden okula geldiğini, parşömen üretmekten ve Atatürk’ün fotoğrafını çizmekten memnunluk duyduğunu tabir etti.
