Hüseyin Özkök – AJANSSPOR
Dünyanın 1 numaralı ligi olarak kabul edilen İngiltere Premier Lig’de kulüp sahiplerinin farklı maksatları olduğundan, kulüpler sponsorluk kuralları üzerine çok önemli formda tartışıyor. Bilhassa Manchester City’ye karşı 115 farklı evrak ile açılan finansal ihlal davalarının kararı şimdi çıkmasa da dünyanın en zengin ligi ülkeyi kökünden sarsacak kararlarla karşı karşıya.
Liverpool Üniversitesi’nde ders veren Kieran Maguire, tahminen de İngiltere’deki en tanınmış futbol finansmanı uzmanı. İngiltere futbolundaki sahiplik ve sponsorluklar üzerine açıklamalarda bulunan İngiliz eğitimci, kulüp sahipliğinin mümkün olmadığı Alman kamuoyuna da bir ihtar gönderiyor. “İngiltere ile Almanya ortasında büyük bir fark var. Bizim durumumuzda herkes kendilerine karşılıksız bir şeyler verilmesini istiyor, sorun da bu. “Ne istediğine katiyetle dikkat etmelisin”
İngiliz eğitimci, Almanya’da futbolun İngiliz modeli takip edilerek yatırımcılara açılıp açılmaması gerektiği konusundaki Almanya’daki tartışmalardan haberdar. Almanya’da Oyların çoğunluğunun her vakit ilgili kulübün elinde olmasını sağlayan 50+1 kuralı nedeniyle, Bundesliga ve öbür Alman kulüplerinde dış yatırımcıların tesiri hudutlu. Maguire’a nazaran İngiltere’de yaşananlara bakarak Almanya’daki sistemin bu halde kalması en yeterlisi.
Önümüzdeki hafta ve aylarda Premier Lig’de kulüpler birbirleriyle yalnızca alanda kapışmayacak. Avukatlar ortasındaki uğraşlar de artık kulüplerin günlük rutini haline geldi. Son dört yılın şampiyonu Manchester City’e Premier Lig’in açtığı 115 ihlali içeren davası bulunuyor. Bu davanın sonucunun İngiliz futbolu açısından kıymetli sonuçlar doğurması olası. Bu çatışmanın akabinde Premier Lig’deki herkes birbiriyle tartışıyormuş üzere bir ortam oluştu. İngiliz medyası dünyanın en güçlü ve en tanınan ligindeki kulüpler ortasında bir “iç savaştan” bahsediyor.
Bunun en değerli nedeni ise, İngiliz kulüplerinin dünyanın her köşesinden, her birinin farklı gayeleri olan ekip sahiplerinin elinde olması. Uzman Maguire, Premier Lig kulüplerinin sahiplerini üç kategoriye ayırıyor:
Birincisi taraftar oldukları kulüpleri satın alanlar, ikincisi kârlarını en üst seviyeye çıkarmak isteyen kulüp sahipleri ve üçüncüsü, basitçe söylemek gerekirse imajlarını parlatmak isteyen kulüp sahipleri.
Taraftarlardan oluşan birinci kategoride Brentford’un sahibi Matthew Benham ve Brighton & Hove Albion’un sahibi Tony Bloom örnek gösterilebilir. Bunlar, hem kumar dalında güçlü olmuş hem de paralarını favori kulüplerini desteklemek için kullanan İngiliz iş insanları.
İkinci kategoride bulunan kâr hedefindekiler ise öncelikli olarak Liverpool FC (Fenway Sports Group), Arsenal FC (Kroenke Sports & Entertainment), Chelsea FC (Clearlake Capital) ve Manchester United’a (Glazer ailesi) yatırım yapan ABD’li yatırımcılar. Bu şirketler ABD’de, NBA, NFL ve NHL’de üzere üst seviye sporlarda ticari rekabete alışkınlar. Avrupa’daki futbola olan bakışları da büsbütün bu halde. Bu da Liverpool ve Manchester United üzere kulüplerin neden üç yıl evvel bir Avrupa Süper Ligi yaratma uğraşında ön sıralarda yer aldığını açıklıyor. Hedefleri başka üst seviye Avrupa kulüplerine karşı mümkün olduğu kadar çok maç yapmak. ABD’li yatırımcıların bakış açısına nazaran, İngiltere ve Almanya’daki futboldaki klasik ögeler gereksiz ve mümkün olduğunca devre dışı bırakılması gerekiyor.
Premier Lig’deki üçüncü ekip sahipleri her şeyden evvel imaj parlatmak için çabalıyor. Bunun en bariz örneklerini Manchester City ve Newcastle United’da görmek mümkün. Bu kulüpler, sahipleri aracılığıyla fiilen devletlerin mülkiyetindeler. Manchester City’nin sahibi, Abu Dabi ailesinin üyesi ve Birleşik Arap Emirlikleri Başbakan Yardımcısı Pir Mansour Bin Zayed Al Nahyan. Newcastle United, Suudi Arabistan’ın devlet fonu PIF tarafından denetim ediliyor. Eleştirmenler, bu modelle Premier Lig’e iştirakin sadece Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’daki insan hakları ihlallerini gizleme ve Batı dünyasında siyasi nüfuz kazanma hedefine hizmet ettiğini ileri sürüyor.
Üç çeşit sahiplikte de muvaffakiyet tarifleri temel olarak farklılık gösteriyor. Benham ve Bloom üzere varlıklı taraftarlar için muvaffakiyet, kulüplerinin Premier Lig’e damga vurması manasına geliyor. Kâr odaklı sahipler başarıyı mümkün olan en yüksek getiri olarak tanımlıyorlar. İmaj aklamak isteyen ekip sahipleri, Abu Dabi ve Suudi Arabistanlı şirketlerin Manchester City ve Newcastle formalarında ve büyük ölçüde reklam panolarında, münasebetiyle dünya çapındaki TV ekranlarında görünmesini bir muvaffakiyet olarak görüyor ve ülkelerini sporda legal hale getirme çabasındalar.
Mevcut çekişmeyi, kelamda iç savaşı anlamak için sahiplerin tiplerine bakmaya kıymet. Uzman Maguire’a nazaran sorun, öncelikle sürdürülebilir ve adil işlere ait birebir düzenlemelerin Premier Lig’deki farklı emel ve çıkarlara sahip farklı sahipler için geçerli olması ve ikinci olarak ligin yeni gerçeklere reaksiyon vermede zorluk yaşaması.
Newcastle United’ın Ekim 2021’de Suudi Arabistan’ın devlet fonu tarafından devralınmasının akabinde, ülkelerle yakın bağları olan kulüplerin avantaj elde etmesini önlemek amacıyla Premier Lig idaresi, sahiplere ilişkin şirketlerle yapılan sponsorluk kontratlarının piyasa şartlarına uygun olmasını sağlamayı amaçlayan kurallar üzerinde karar kıldı.
APT (“İlişkili Taraf İşlemleri”) kuralları süratle benimsendi ve bu sırf Newcastle tarafından değil, birebir vakitte Abu Dabi’deki çeşitli devlete ilişkin şirketlerle yararlı reklam iştirakleri bulunan Manchester City tarafından da adaletsiz olarak damgalandı.
Bir tahkim mahkemesi yakın vakitte City’nin APT kurallarına karşı açtığı bir davayı en azından kısmen onadı ve Manchester City ve Newcastle’da olduğu üzere sponsorlarla yapılan kontratları düzenleme altına alınmasının yasa dışı olduğunu, lakin kimi kulüp sahiplerinin direkt faizsiz sübvansiyonlar sağladığını tespit etti. Zira birçok İngiliz kulübü hissedarlara karşı da sorumlu durumda. Uzman Maguire, Premier Lig kulüplerinin sahiplerine toplam yaklaşık iki milyar Euro borcu olduğunu iddia ediyor. APT kurallarına ait tahkim kararının ardından Premier Lig, kulüplerin paralarını nereden elde edeceği konusunda ikiye bölünmüş durumdalar.
Bir yanda Manchester City ve Newcastle üzere Abu Dabi ve Suudi Arabistan’daki şirketlerle sponsorluk muahedesi olan kulüpler, öbür yanda direkt sahiplerinden sübvansiyon alan kulüpler. Premier Lig’de atmosfer şu anda son derece gergin. Independent’ın futbol baş muhabiri Miguel Delaney, “Bu, lig için uygun değil” derken İngiltere’de sportif siyasi çalkantılar hakkında bilgisi olan çabucak hemen hiçbir gazeteci yok. Ona nazaran APT kurallarına ait tahkim kararı, İngiliz kulüplerinin uzun vadede daha ekonomik çalışmak zorunda kalacağı manasına gelecek. Bunun nedeni ise Premier Lig’in, tahkim mahkemesinin müdahalesinin akabinde gelecekte hissedarların daha fazla kelam sahibi olması ihtimalinin yüksek olması. Bu, kulüp sahiplerinden gelen sübvansiyonların eskisinden çok daha fazla kısıtlanacağı manasına geliyor.
Tüm bu durumlar, Premier Lig’in Manchester City’ye karşı yürüttüğü süreçle direkt ilgili olmasa da Premier Lig kulübü 2009’dan 2018’e kadar mali kuralları kapsamlı ve planlı bir biçimde ihlal etmekle suçluyor. Fakat Manchester City bunu reddediyor. Tahkim kararının ise çeşitli nedenleri var. Sonuçlar APT kurallarıyla fakat bir kısmıyla City davasıyla da ilgili. Karar, Premier Lig’in kural ve düzenlemelerinin, en azından bu spesifik örnekte, yasal açıdan savunmasız olduğunu gösteriyor.
Bunula ilgili hoş bir örnek de var: Leicester City, geçtiğimiz günlerde Premier Lig idaresinin üç yıllık bir müddet boyunca çok kayıplar nedeniyle ceza alma tehdidine karşı kendini bir hile kullanarak muvaffakiyetle savundu. Kulüp mali yılın sonunu bir ay erteledi ve bilanço yayınlamadı. Bu noktada, küme düşmüş bir kadro olan Leicester, Premier Lig’in bir üyesi değildi ve bu nedenle artık lig kurallarına da tabi değildi. Uzman Maguire, “Leicester örneğinde Premier Lig epeyce aptal göründü” diyor. Ve akla gelen soru, bu tip bir tehlikenin Premier Lig ile Manchester City ortasındaki çok daha büyük bir davada yaşanıp yaşanmayacağı.
Newcastle’ın devralınmasının akabinde çabukla kabul edilen APT kurallarından farklı olarak, Manchester City’nin lig idaresine nazaran büyük ölçüde ihlal ettiği söylenen kurallar dikkatlice oluşturulmuş ve uzun müddettir yürürlükte. Lakin uzman Maguire’a nazaran daha evvel hiçbir kulübün yasal olarak önemli halde test edildiği bir olay olmamıştı. Ona nazaran Premier Lig’in mali kurallarına yönelik bir gerilim testinden geçmesi mümkün. Bununla ilgili 2025 yılının başında bir karar verilmesi gerekiyor.
City hatalı bulunursa, Premier Lig’den ihraç edilme de dahil olmak üzere yıkıcı sonuçlarla karşı karşıya kalabilir. Bu, kulübün tıpkı vakitte üst üste beşinci şampiyonluğun en büyük favorisi ve küme düşme adayı olması üzere garip bir duruma yol açıyor. Dava nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın Premier Lig’e büyük ziyan vermesi olası. İndependent’ten gazeteci Delaney, bugün İngiltere’nin en başarılı kulübü olan Manchester City’nin mahkumiyetinin “Premier Lig’in son on yılıyla ilgili kuşku uyandıracağını ve bunun da ligin prestiji üzerinde büyük bir tesiri olacağını” söylüyor. Öte yandan City’nin beraat etmesi Premier Lig için tam bir utanç kaynağı olur: “Eğer bu büyük davayı açıp ve sonra da bunun sonunu getiremezse inandırıcılık sorunu yaşanır.”
Şu anki kaos, birçok gözlemcinin neden profesyonel İngiliz kulüplerinin işlerini denetlemek üzere hükümet tarafından kararlaştırılan bağımsız bir otoritenin futbolu denetimine dair büyük umutlar beslediğini gösteriyor. Premier Lig ise mantıksal olarak planlanan yeniliğe kuşkuyla yaklaşıyor. Dışarıdan müdahaleye muhtaçlık duyulmadığını ve mali kurallarının gereğince güçlü olduğunu savunuyor. Bunun yanlışsız olup olmadığını önümüzdeki haftalar ve aylar gösterecek.
Kaynak: sportbuzzer
