Tıp fakültelerinin en değerli derslerinden anatominin ana eğitim gereci olan kadavranın temin sorunu nedeniyle eğitimin kalitesi düşüyor. Öğrencilerin el mahareti kazanması, vücut üzerinde uygulama yapması için kadavra büyük ehemmiyet taşıyor.
Ülkemizde vücut bağışının az olması hasebiyle büyükşehirlerdeki üniversitelerde bile bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar az sayıda kadavra bulunuyor. Çoğu tıp fakültesi öğrencisinin kadavra görmeden mezun olduğunu lisana getiren uzmanlar, kadavra bulunamadığında ithal etmek zorunda kalındığını söylüyor.
400 ÖĞRENCİYE 40 KADAVRA GEREKİYOR
Ege Üniversitesi (EÜ) Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Kolu Öğretim Üyesi ve EÜ Girişimsel Anatomi Plastinasyon Uygulama Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Servet Çelik, 20 yıl evvel bir kadavra üzerinde çalışabildiklerini vurgulayıp, “2010’dan sonraki yıllarda ufak ufak bağışlar artmaya başladı. 3-4 yılda bir kadavra gelirken, yılda 1-2’lere çıkmaya başladı. Son yıllarda da bağış konusunda biraz daha güzel duruma geldik. İzmir üzere büyükşehirlerdeki üniversitelerde bağış sayısı yılda 5-6 olabiliyor. Bağışlar artmaya başladı lakin hala kâfi seviyede değil. Batıdaki standartlara ulaşmamız için yalnızca EÜ Tıp Fakültesi’ndeki 400 1’inci sınıf öğrencisinin yılda 40 tane kadavrayla çalışması lazım” dedi.
‘HEKİMİN BİRİNCİ HASTASI KADAVRA OLMALI’
Tıp fakültesi öğrencilerinin vücut üzerinde uygulama yapması, el maharetini kazanmasını istediklerini lisana getiren Prof. Dr. Çelik, “Beden bağışı eksik olunca eğitim, öğrencinin teğe bir el hüneri kazanmasından fazla kadavraların, organların, kasların, yapıların evvelce anatomi hocaları tarafından hazırlanıp, öğrenciye gösterilmesine, yani müze formatına dönmüş oluyor. En azından gerçekçi bir dokuyu görmelerini, bunun yanında ölmüş kişinin vücuduyla müsabakaları onları ruhsal olarak da hekimliğe hazırlıyor. Tabibin birinci hastası kadavra olmalı” diye konuştu.
Türkiye’de teğe bir kadavrayla çalışan öğrenci sayısının az olduğunu söyleyen Prof. Dr. Çelik, “Bir yılda 15-20 civarında öğrencinin belirli bölgeleri inceleme talihi oluyor. Günümüzde kadavrada çalışmayı bırakın, kadavra görmeden mezun olan çok sayıda sıhhat profesyoneli var. Birden fazla fakültede yalnızca var demek için bir yahut iki tane kadavra var. Marifet kazanamadan tabipler mezun oluyor. Anatomi asistanları, uzmanlarının dahi birçoklarının kadavrada çalışma bahtı olmuyor” tabirleri kullandı.
‘ÖĞRENCİLER EN AZINDAN BİR KADAVRA GÖRSÜN DİYE ALIMLAR YAPILIYOR’
Beden bağışının artmasının tabiplerin el marifetinin ve yapı bilgisinin artmasını sağlayacağını aktaran Prof. Dr. Çelik, “Ayrıca kadavra üzerinde yapılacak araştırmaların tıbbi aygıtların, yeni ameliyat tekniklerinin geliştirilmesi üzere imkanlar sağlıyor. Münasebetiyle daha kaliteli sıhhat hizmeti olarak ülkemize katkıda bulunuyor” diye konuştu.
‘KADAVRALARA ÖNEMLİ BEDELLER ÖDÜYORUZ’
Kadavra bulunmadığında ithal etmek durumunda kalındığını vurgulayan Prof. Dr. Çelik, “İthal kadavralara önemli bedeller ödemek zorunda kalıyoruz. Bunlar ülkemizin parası. Muhtaçlığı karşılayacak kadar ithalat da yapılamıyor. İşin doğrusu bir vücuda fiyat biçilmesini de gerçek bulmuyoruz ancak çok sayıda fakültemiz, öğrencimiz var. Gereksinimden ötürü da bakanlık bu yola gitmek zorunda kaldı. Öğrenciler en azından bir kadavra görsün diye üniversitelerde alımlar yapılıyor” dedi.
‘KADAVRA EN GÜZEL EĞİTİM MATERYALİ’
EÜ Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Girişimsel Anatomi Plastinasyon Uygulama Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Okan Bilge, kadavra gerçek dokunun, yapının öğrencilere aktarılabileceği en uygun eğitim gereci olduğuna dikkati çekip, “Kadavraları bağış öncelikli sonrasında da sahipsiz cenazelerden karşılamaya çalışıyoruz. Avrupa standartları en fazla bir kadavrada 10 tane öğrencinin çalışabileceği ve bu öğrencilerin de teğe bir kendilerinin diseksiyon yaparak anatomiyi öğrenmeleri formunda. Lakin 400’ün üzerindeki öğrenci nüfusunda bunu gerçekleştirmemize imkan yok” dedi. Cerrahi branşta uzmanlık eğitimi alan asistanların hasta üzerinde değil kadavra üzerinde cerrahi teknikleri öğrenmelerinin çok daha muteber ve etik olduğunu söyleyen Prof. Dr. Bilge, kadavraya bu manada da çok büyük muhtaçlık olduğunu belirtti.
‘BAĞIŞ KADAVRALAR EN AZ 5 YIL KULLANILIYOR’
Toplumun kadavra bağışı konusunda bilinçlenmesinin olumlu geri dönüşü artırdığını vurgulayan Prof. Dr. Bilge, insanların vücutlarını bağışladıklarında ileride ne olacağını öğrenmek istediklerini söyledi. Prof. Dr. Bilge, şöyle sürdürdü:
“Bağış kadavralarda ailelerden 5 yıl müddet istiyoruz. Zira düzgün saklanabilmesi ve bozulmasının önlemesi için vücudun yaklaşık 6 ay ilaçlı bir biçimde kalması gerekiyor. Lakin 6 aydan sonra kullanılabiliyor. 3-4 sene vücudu kullanabilmek için müddete muhtaçlığımız var. Sonrasında bağışçı ailelerimize iade ediyoruz.
Onlar da gömülmesini sağlıyorlar. Birtakım aileler süresiz bağış yapıyor cenazeyi geri istemiyorlar. Ayrıyeten sahipsiz cenazelerimiz var. Sahipsiz cenazelerde müddet kelam konusu olmadığı için en güzel kaidelerde saklamaya çalışarak olabildiğince fazla kullanmaya devam ediyoruz. 10-20 yıl kullanabiliyoruz. Sonrasında belediyeye teslim edilip gömülmeleri sağlanıyor.”
