İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, “Kasım ayındaki enflasyonun yüzde 2’nin altında geleceğini düşünüyorum. Hatta bu yüzde 1,5’e yakınsa ve aralık ayında da benzeri halde olursa işte o vakit kasım ve aralıktaki bu iki yüzde 1,5 düzeyinde açıklanacak enflasyon, bizi sene sonunda yüzde 43 enflasyon sayısına indirebilir” dedi.
Aran, 81 Vilayette 81 Orman Projesi kapsamında geldiği Samsun’da basın mensuplarının sorularını cevapladı.
Eylül ayındaki enflasyonun yüksek gelmesinin kendisini şaşırtmadığını lisana getiren Ortan, şunları kaydetti:
“Eylül ayında yüksek enflasyon aslında bekliyorduk. Yani eylül ayında yüksek enflasyon gelince şaşırmamıza şaşırıyorum. Zira eylül ayı, Türkiye’de yaz tatili dönüşünde okulların başladığı, servis fiyatlarından okul fiyatlarına kadar pek çok şeyin fiyatının tekrar belirlendiği aydır. Yani o ay içerisinde eylül enflasyonunu hepimiz yaşarız ve hissederiz. Beni eylül ayında gelen yüksek enflasyon değil, pazartesi günü açıklanacak ekim enflasyonu daha çok ilgilendiriyor. O bahiste beklentinin 2,5 olması düzgün değil. Yani beklendiği üzere yüzde 2,3 ile yüzde 2,5 ortasında açıklanacak aylık enflasyon, bizi yıllık yüzde 48’e getirir. ‘Kasım ayında Merkez Bankasından yüzde 2,5’lik bir faiz indirimi bekliyorum’ demiştim ve kasım ayında faiz indirimi bekleyenler ortasındaydım fakat yüzde 2’nin üzerinde gelecek ekim ayı enflasyonu yıllık enflasyonu yüzde 48’in altına indirmediği için kasım ayında Merkez Bankası indirimi yapmaz, öteler.”
“Bu sefer kasım ayı enflasyonunu görmek gerekir” diyen Ortan, şöyle devam etti:
“Bu mevzuda bugünden karar vermek de hakikat değil. Gelişmiş ülkelerin merkez bankaları her gün dataya bakarak günlük bazla kararını değiştirebiliyor. Kasım ayındaki enflasyonun yüzde 2’nin altında geleceğini düşünüyorum. Hatta bu yüzde 1,5’e yakınsa ve aralık ayında da misal formda olursa işte o vakit kasım ve aralıktaki bu iki yüzde 1,5 düzeyinde açıklanacak enflasyon, bizi sene sonunda yüzde 43 enflasyon sayısına indirebilir. 50 siyaset faizi o vakit yüksek kalır ve kasım ayında yapmadığını… Kasım ayı enflasyon sayısını görerek aralıkta indirim ihtimalinin masadan kalkmadığını düşünüyorum fakat temkinli olmak gerekirse ocak ayına sarkmış görünüyor. Benim kasımda beklediğim indirim, beklenen ekim ayı enflasyonu da yüzde 2’nin üzerinde çıkacağı için ocak ayına ötelenmiş görünüyor.”
“Bugünkü faiz ortamında Türk lirası çok cazip”
Mevduat ve fonlarda stopaj oranlarının artırılmasını kıymetlendiren Ortan, “Bu büsbütün muhtaçlığa nazaran şekillenmiş olan bir karardı. Stopajın indirilmesi, biraz da çaresizlikten Türk lirasına beşerler yönelmediği içindi lakin bugünkü faiz ortamında Türk lirası çok cazip. Bir şey bu kadar cazipken hazine konusunda, bilhassa vergiler konuşulduğu bir periyotta stopajı artırmayı, paranın nereden alındığına baktığımızda faiz geliri olan kısımdan yapılan kesinti olduğu için bence toplum barışına da daha hizmet eden, akla yatkın bir hareket olarak görüyorum. Zira genelde, parayı kazanandan vergi almayı başaramadığımız için vergi aldığımızdan almakla yetiniyoruz. O yüzden ben bu usul hakikaten gelirle münasebeti güçlü kurulan vergisel ya da kesintisel yaklaşımları daha sağlıklı ve hakikat buluyorum” diye konuştu.
Asgari fiyatta yapılacak artış
Asgari fiyat konusunda da görüşlerini aktaran Ortan, şöyle konuştu:
“Asgari fiyat artışı, tartışmalı bir mevzu ülkemizde. Bilhassa son 2 yıldır yaşadığımız yüksek enflasyon hangi kesiti en çok hırpaladı dersek, sabit gelirli ve minimum fiyatla geçinen geniş kısımları enflasyon çok önemli biçimde etkiledi. Emeklileri tıpkı biçimde etkiledi. Hasebiyle emekli maaşlarına yapılacak artışlarla minimum fiyat artışları daima konuşulmaya ve tartışılmaya, uzlaşılmadan da sonuçlanmaya mahkum görünüyor. Enflasyonu tekrar denetim altına alıp gelir dağılımını, ülkenin Gini katsayısını tekrar düzeltip daha adil biçimde kişi başına düşen ulusal geliri herkesin hissedeceği noktaya getirmeden bu tartışma bitmez. O yüzden herkesin haklı olduğu bir tartışma. Allah masada oturup bu hususta birbirine müzakere edenlerin yardımcısı olsun diyorum.”
Aran, taban fiyat artırımının yüzde 25 olacağı halindeki söylentilerle ilgili, şunları söyledi:
“Gerçekten dışarıdan gazel okumak çok kolay. Yani içinde olmadığınız vakit konuşmak kolay. O artışı yaşanan enflasyon kadar isteyenin haklı olduğu, öteki taraftan, o artış verilirse rekabette geriye kalma ve eseri satamama tasası taşıyan endüstricinin haklı olduğu bir yerde hakemlik yapmak çok güç. O yüzden kesinlikle buradaki uzlaşının yanında her kısmı, hem sanayiciyi hem minimum fiyatla çalışanı teşvik edici öteki sistemler koymak lazım. Yoksa onların birbiriyle mutabakatı mümkün değil. Bu oran nerede olursa olsun, olmaz. Eğitim siyasetinde yapılacak tahminen sübvansiyonlarla, besin, yiyecek konusundaki şeylerle endüstrici konusunda da ihracat yapanı destekleyecek öbür sistemlerle buradaki yükün iki taraf için de hafifletilmesi lazım. Şayet oranı, mesela yüzde 40’lık taban fiyat artırımı yaptınız, endüstricinin çok rahatlatılması lazım. Yüzde 25 yaptınız, yüzde 25 taban fiyat artırımı alan kişinin diğer siyasetlerle rahatlatılması lazım. Yani yalnızca orada sonuçla bir uzlaşıya varılabilecek bir nokta değil. Çok istikametli olarak ele alınması gereken bir mevzu.”
S&P’nin Türkiye’nin kredi notunu yükseltmesi
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor’s’un (S&P) Türkiye’nin kredi notunu yükseltmesini de pahalandıran Ortan, şunları kaydetti:
“Bu beklediğimiz şeydi. Münasebetiyle üç reyting kuruluşu da ikişer basamak notumuzu artırmış oldu. Böylelikle tarihe de geçmiş olduk. Yani sahiden hem not indirimi sırasında hem not artırımları sırasında, ikisinde de çift istikametli muvaffakiyetleri gösterebiliyoruz. Bu kesinlikle borçlanma maliyetlerimize tekrar olumlu tesir edecek. En somut kazanımı bu olacaktır. Dışarıdan çok yüksek faizle, maliyetle borçlanıyoruz. O parayı içeride kaynak olarak kullandığımızda o denli bir para kazanma ihtimalimiz yok. Bu not artırımının en büyük yararını borçlanma maliyetlerini düşürerek, borçlandığımız parayla içeride para kazanma ihtimali oluşursa… Yoksa öteki türlü borçlanıyoruz, harcıyoruz lakin dışarıya faiz olarak ödüyoruz. Yani faizin üzerinde bir şey kazanamıyoruz. Bence en büyük problemimiz bu. Şu anda çok yüksek faiz maliyetine katlanıyoruz. Evet kaynak buluyoruz, rezervimizi artırıyoruz fakat bu kaynakla ülkede verimlilik artırıcı işler yapabiliyor muyuz konusu, şimdi o noktada değiliz.”
