Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve AFAD Bilimsel Destek Kurulu Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, 2020’deki Ege Denizi merkezli sarsıntının İzmir’de 117 kişinin vefatına neden olduğunu hatırlatarak, “Son yaptığımız çalışmalara nazaran yapı stokumuzun 7’ye varan bir zelzelede yüzde 60’ının sorunlu olacağını görebiliyoruz.” dedi.
Sözbilir, Seferhisar açıklarında meydana gelen 6,6 büyüklüğündeki sarsıntının yıl dönümünde AA muhabirine kentin depremselliğini anlattı.
Türkiye’de yapı sağlamlığı farkındalığının 1999 Gölcük Depremi’nden sonra arttığını kaydeden Sözbilir, bu yıldan evvel yapılan binaların zelzelelere karşı daha az dirençli olduğunu söyledi.
Sözbilir, İzmir’in 4 yıl evvel yıkıma neden olan bir sarsıntı yaşadığını, 9 binden fazla binanın etkilendiği zelzelede 117 kişinin hayatını yitirdiğini tabir ederek, şöyle konuştu:
“Şu anda baktığımızda tekrar 1999 öncesi yapı stokunun değerli bir kısmı duruyor. Hasebiyle İzmir olarak şu anda sarsıntıya dirençli bir kent olduğumuzu söyleyemeyiz. İzmir’de tanımlanmış faylar, hem karada hem denizde. İzmir’i etkileyecek fay sayısı açısından bakarsak 40’a yakın, komşu vilayetlerdeki faylar da sonuçta kırıldığında bizleri etkileyecektir. Bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalar en yüksek zelzele büyüklüğünün 7,2 olduğunu söylüyor bu bölgede.”
“Kentsel dönüşüm çalışmalarının daha süratli yapılması gerekiyor”
Kentlerin yapı stokunun sarsıntı direnci açısından kıymetli olduğunu lisana getiren Sözbilir, “Son yaptığımız çalışmalara nazaran yapı stokumuzun 7’ye varan bir zelzelede yüzde 60’ının sorunlu olacağını görebiliyoruz. Bunu düzeltmek için kentsel dönüşüm çalışmaları yapılıyor. Bunların daha süratli yapılması gerekiyor. Doğal afet eksenli bir kentsel dönüşüm düzeneğini işlemesi lazım. Sarsıntı sırasında hasar görebilecek binaları öncelikli dönüştürmek gerekiyor.” tabirlerini kullandı.
Sözbilir, 2020’deki zelzelenin kente yaklaşık 70 kilometre uzaklıktaki bir fayın kırılmasıyla gerçekleştiğini, İzmir’e gelene kadar şiddetinin azaldığını anlatarak, “Dolayısıyla bizim kendi ilimiz içindeki faylar kırıldığında temel ziyanı göreceğiz. Münasebetiyle o zelzelelere nazaran hazırlık yapmak gerekiyor. Yani 7’yi aşan zelzelelere nazaran İzmir ilinin sarsıntıya hazırlık yapması gerekiyor.” dedi.
100 bin binanın envanteri çıkarıldı
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden yapılan açıklamada, yapı stokunu zelzeleye güçlü hale getirmek, yerleşime uygunluk haritası çıkartmak ve düzgün bir afet idaresi için Zelzele Master Plan çalışmalarına sürat kazandırıldığı kaydedildi.
İzmir’de yaklaşık 906 bin yapının bulunduğu belirtilerek, şu tabirlere yer verildi:
“Bu yapıların yüzde 88’i 1999’daki zelzele yönetmeliği öncesi yapılmış ve yapı kontrol hizmeti almamış durumda. İzmir Büyükşehir Belediyesi, yapı stoku çalışmaları kapsamında İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi ile yaptığı protokol ile Bornova ve Bayraklı’da yaklaşık 100 bin binanın envanterini çıkardı. Bu çalışmayla yapıların zelzele sırasındaki davranışları belirleniyor. Ayrıyeten binaya ait her türlü bilginin yer aldığı kimlik evrakı oluşturuluyor. Böylelikle o bina hakkındaki ruhsat, mimari proje üzere evraklar ile en yakın toplanma alanı üzere bilgilere süratli ve direkt erişim sağlanabiliyor. 30 Ekim 2020 sarsıntısının etkilediği Bornova’da tabandan alınan numuneler, Türkiye’de birinci defa İzmir’de kurulan Egeşehir Laboratuvarı’nda incelendi. Yaklaşık 30 bin deney yapıldı.”
