DO Venture Partners Kurucusu ve Yönetici Ortağı His Öktem Clark “2024 yılı aslında çalkantılı bir yıl olarak tarih sayfalarına geçecek. Dünya’da ve Türkiye’de hem jeopolitik hem de ekonomik manada birçok gelişmelerle karşılaştık. Bu sayılara nasıl yansıdı diye bakarsak, ABD’de 2024’ün birinci üç çeyreğinde 111 milyar dolar yatırım yapıldı, bunlar yalnızca erken etap ve ileri basamak teknoloji teşebbüslerine yapılan yatırımlar. Avrupa’da ise bu sayı 13,7 milyar dolar oldu. Türkiye’de ise bu sayı 700 milyon dolar. Tabi Türkiye’nin vakit içerisindeki ekosistemine bakarsak az lakin yeniden de dengeli bir sayı diyebiliriz. Hangi alanlar öne çıktı yatırımlarda derseniz, ABD’de yapay zeka yani bu 111 milyar doların yarısı yapay zeka teşebbüslerine ayrılmış durumda. Avrupa’da yapay zeka tekrar var lakin başı çeken alan pak teknolojiler oldu, Türkiye’ye baktığımız vakitte da yeniden yapay zeka yatırımları ivmelenmiş durumda bu da sevindirici bir gelişme. Lakin tabi bir taraftan jeopolitik gerginlikler bir taraftan da ABD seçimleri o yüzden yatırım tarafında da gerginlikler devam ediyor, geçen ay FED faizleri indirdi lakin burada dramatik bir tesir görmedik. Şu anda herkes Amerikan seçimlerine kitlenmiş durumda” halinde konuştu.
Seçimin mümkün tesirleri hakkında değerlendirmelerde bulunan Clark “Ben 2014’te San Francisco’ya taşındım ve o vakitten beri hiç görmediğimiz bir kutuplaşma ile karşı karşıyayız. Trump’a baktığımız vakit kriptoyu destekliyor, yapay zekayı destekliyor. Yapay zekada regülasyon koyulmasından; ama şirketleri de öldürecek bir regülasyon olmamasından yana. Harris ise ‘başımıza ne geliyorsa büyük kurumların açgözlülüğünden geliyor’ diyor. Hasebiyle onlara hadlerini bildirmemiz lazım üzere bir yaklaşımları var yani çok regülasyondan ve vergilerden yanalar. Üstelik Harris, realize olmamış kağıt üstündeki kârlardan bile vergi alacağını söyledi. Bu, bilhassa bizim üzere Venture Capital tarafından olan beşerler için yeterli değil. Bu da tabi doğal olarak Silicon Vadisini negatif etkiledi. Trump gelirse tekrar jeopolitik gerginliklerin de bir stabilite kazanacağı düşünülüyor, gelişmekte olan ülkeler kendileri açısından Trump’ın seçilmesinin daha âlâ olacağını düşünüyorlar” sözlerini kullandı.
Bloomberg HT’ye konuk olan Clark, teşebbüs sermayesi fonları ile ilgili olarak ise “Aslında Türkiye’nin ekosistemi çok yeni 11 yıllık bir geçmişimiz var. Silicon Valley’e baktığımız vakit çok oturmuş bir sistem ve entellektüel kapitalin de çok ağır olduğu bir yer. Fakat biz Türkiye olarak entellektüel kapital tarafına daha gelemedik. Türkiye’deki gelişmeler hoş bilhassa Devletin verdiği hoş takviyeler var. Şu anda yatırımcılar neye bakıyorlar dersen, tabi yapay zeka oyunu çok değiştirdi burada rekabet avantajına bakmamız lazım, uzay teknolojilerine yatırım çok revaçta Silicon Vadisinde, uzay ile ilgili her şey hatta buraya gelirken iki tane fırsata bakıyordum San Francisco’da ikisi de uzay teknolojileriyle ilgili. Şunlar konuşuluyor işte oraya bir koloni kurulacak hasebiyle birçok malzemenin uzaya götürülmesi gerekiyor işte bunlar trend durumda. Türkiye’de yapay zekadaki rekabette çok da düzgün diyemeyeceğim biraz geriden geliyoruz ancak yatırımların süratle artacağını düşünüyorum. Aslında bütün gelişmekte olan ülkeler geride zira harcayacağınız fazla kapitaliniz yoksa nokta atışı yapıp yanlışsız teşebbüse yatırım yapmanız gerekiyor” dedi.
“Girişimciler yalnızca yurtiçine odaklanmamalı lokal çalışmamalı”
Türk girişimcilik dünyasında entellektüel kapitalin daha oluşmadığını söz eden Clark şunları aktardı:
“Entellektüel kapital ekosistemin çok yeterli döndüğü yerlerde mevcut. İleride Türkiye’nin ekosisteminin gelişerek öne geçeceğini düşünüyorum. Bir teşebbüse evvel melek yatırımcılar yatırım yapar, sonra fonlar gelir onlar yatırım yapar . Bütün bu paraların geri dönüşümünün olması için o startup’ın halka arz edilmesi ya da öteki bir şirketin gelip onu satın alması gerekir ki yatırımcılar paralarını geri alabilsinler ve o parayla öteki yatırımlar yapabilsinler. Artık Türkiye’de bu satın alma kısmı eksik. Hasebiyle mevcut yatırımcılar ortada bir satın alma olmadığı için paralarını şimdi daha geri alamıyorlar ve de iştahları düşük. Türkiye’de en büyük kahır bu, satın almaların artması gerekiyor.
Girişimciler yalnızca yurtiçine odaklanmamalı lokal çalışmamalı zira bu model çalışmıyor. Birinci günden itibaren vizyonunu küresel olarak belirlemen lazım. Türkiye’nin nüfusu çok aldatıcı, mesela Finlandiya’daki bir teşebbüsçü zati ülkesinde nüfus az olduğu için baştan küreseli hedefleyerek başlıyor. Lakin bizde evvel lokal başlayalım sonra globalde gidelim dediğimiz vakit orada olmuyor”
“Erken evrede güzel bir grubunuz ve projeniz varsa para bulmanız çok güç değil”
Clark “Girişimciler şu anda Türkiye’de birinci kademe finansman bulmakta zorlanmıyorlar; zira devlet takviyeleri var. TÜBİTAK inanılmaz dayanak veriyor. TÜBİTAK evvelce yalnızca hibe veriyordu artık fon yapısına da geçti ortak da oluyor. Erken evrede güzel bir takımınız ve projeniz varsa para bulmanız çok sıkıntı değil. Lakin projeyi aşikâr bir yere getirdiniz ve daha çok yatırım almanız gerektiği noktalarda bir boşluğumuz var. Öbür kuruluşların da takviye olması lazım, küresel yatırımcıların gelmesi lazım. Umarız bölgede daha bir stabil ortam hayli yatırımcılar da sermayelerini bu ülkelere getirirler” diye ekledi.
