Washington merkezli milletlerarası insan hakları kuruluşu Freedom House’un 2024 yılı “İnternette Özgürlük Raporu” yayınlamdı. Türkiye, 2024 yılında da internetin özgür olmadığı ülkeler kategorisinde yer aldı. “Türkiye’de internet özgürlüğü ziyan görmeye devam ediyor” değerlendirmesi yapılan raporda, kamuoyunda “Sansür Yasası” olarak bilinen yasanın birinci 18 ayında 41 gazeteci hakkında 27 soruşturma açıldığı, 10 gazetecinin gözaltına alındığı belirtildi.
Uluslararası insan hakları kuruluşu Freedom House; Adrian Shahbaz, Allie Funk ve Kian Vesteinsson tarafından hazırlanan 2024 İnternette Özgürlük Raporu’nu yayımladı. 72 ülkedeki internet özgürlüğüne ait değerlendirmelerin yer aldığı raporda, bu yıl internetin 19 ülkede özgür, 32 ülkede kısmen özgür ve 21 ülkede özgür olmadığı belirtildi.
HAPİS CEZALARI VE ERİŞİM ENGELLERİ
Türkiye raporunu Freedom House Türkiye raportörü ve Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkez, Medya Özgürlüğü İzleme Sorumlusu Gürkan Özturan’ın hazırladığı rapora nazaran Türkiye, 30 puandan 31 puana yükseldi. İnternet özgürlüğüne ait tespitlerin yer aldığı raporda, taşınabilir suratlardaki artış ve kısıtlama olaylarındaki azalmaya karşın toplumsal medya paylaşımları nedeniyle verilen uzun mahpus cezaları, çok sayıda erişim pürüzü ve içerik kaldırma kararları ve yanlış bilgilerin yayılması nedeniyle Türkiye’de internet özgürlüğünün ziyan görmeye devam ettiği belirtildi.
İktidarın “sansür ve nezareti artıran ve çevrimiçi söylemi cürüm haline getiren çeşitli yasaları” yürürlüğe koyduğu kaydedilerek, “Çevrimiçi trol ağları hükümet yanlısı dezenformasyonu yaymaya devam ederken gazeteciler, aktivistler ve toplumsal medya kullanıcıları çevrimiçi içerikleri nedeniyle hukuksal suçlamalarla karşı karşıya kalmaya devam etmektedir” değerlendirmesi yapıldı.
BAĞLANTI SORUNLARI
Son bir yılda Türkiye’de öne çıkan birtakım gelişmeler şöyle aktarıldı:
– Ocak 2024’te Anayasa Mahkemesi, ‘kişilik haklarının ihlali’ nedeniyle engelleme ve içerik kaldırma kararları vermek için sıklıkla kullanılan bir kanun hususunu iptal etmiştir. Karar, mevcut rapor periyodu sona ermeden evvel yürürlüğe girmedi ve yetkililer kıymetli erişim manileri uygulamaya ve içerik kaldırmaya devam etti.
– Aralık 2023’te 17 sanal özel ağ (VPN) hizmeti mahkeme kararı olmaksızın engellenerek çevrimiçi medya ortamı daha da daraltılmıştır.
– Şubat 2023 sarsıntılarından sonra, sarsıntı bölgesindeki birçok kentte temas sıkıntıları devam ediyor.
-Dezenformasyon Maddesi’nin birinci 18 ayında 41 gazeteci hakkında 27 soruşturma açıldı; 10 gazeteci gözaltına alındı, 15 gazeteci hakkında dava açıldı ve 18 gazeteci hakkındaki soruşturmalar devam ediyor.
OTORİTERLEŞME VURGUSU
2002’den bu yana iktidarda olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AKP’nin son yıllarda giderek otoriterleştiği belirtilen raporda, “Anayasa değişiklikleri yoluyla ve muhalifleri ve eleştirmenleri mahpusa atarak kıymetli ölçüde güç kazandı. Derinleşen ekonomik kriz, yıkıcı zelzele ve Mayıs ayında yapılan seçimler, hükümete 2023 yılında muhalefeti bastırmak ve kamusal söylemi sınırlamak için yeni teşvikler verdi” değerlendirmesi yapıldı.
Freedom House Türkiye Raportörü Özturan, Türkiye’de internet özgürlüğünün evvelki yıllarda olduğu üzere altyapıyı tahrip eden bir doğal afet yaşanmamasından ötürü bu yılki tahlilde 1 puanlık bir artış gözlemlense de tehdit altında kalmaya devam ettiğini kaydetti. Özturan “Özgür olmayan internet ortamı döngüsünü kırmak için yasa ve yönetmelikler hak temelli olmalı” değerlendirmesinde bulundu.
